1.8-rasm. Gruntni suvga bo‘ktirb zichlash.
Hozirda gruntni mexanik zichlovchi turli usul (statik, dinamik va tit- ratmali) mashinalar yaratilgan bo‘lib, ular ishlab chiqarishda keng qo‘lla- nilmoqda
Transheyalardagi grutni zichlash texnologiyasi.
Suvni tejash usullaridan yana biri uni yerosti yopiq (quvurlar) tar- moqlar (1.9-rasm) orqali transport qilishdir. Bunda suvning yerga shimili- shi va bug‘lanishini kamayishi hisobiga uni 30 % gacha tejash mumkin.
Bu usulning texnologik jarayonlari quyidagi ishlarni o‘z ichiga oladi:
Maxsus mashinalar (bir va ko‘p cho‘michli ekskavatorlar, skreper- lar) yordamida chuqurligi 𝐻 = 0,8 … 2,5 𝑚, va eni 𝐵 = 0,8 … 1,5 𝑚 bo‘lgan transheya qaziladi.
Qazilgan transheyaga kranlar yordamida diametri 𝐷 = 0,25 … 1,2 𝑚
li quvurlar o‘rnatiladi.
Maxsus mashinalar yordamida transheya qayta ko‘milib, talab darajasida zichlanadi.
Ushbu texnologiyani joriy qilish katta mablag‘ talab qiladi. Agar bu texnologiyani joriy qilinsa, ancha miqdorda suv tejalib, yerlarning foydali ish koeffitsientini oshirishga erishiladi.
Yerlarning foydali ish koeffitsientini oshirish maqsadida grunt bilan qayta ko‘milgan transheyaning ustki qatlamidan ham ekinlar ekishda
foydalanish lozim. Bunda shunga alohida e’tibor berish kerakki, agar qayta ko‘milgan grunt talab darajasida zichlanmasa, sug‘orma suvlar, qayta ko‘milgan gruntlarni yuvib ketadi.
1.9-rasm. Yerosti yopiq tarmoqli quvur.
Gruntni zichlovchi mashina va uskunalar.
Gruntni statik (g‘altakli ish jihozli) zichlovchi mashinalar.
G‘altakli ish jihoziga ega bo‘lgan grunt zichlovchi mashinalar asosan tashib kelib, yoyilgan gruntlarni qatlam-qatlam qilib zichlashda ishlatiladi. Gruntni zichlash qalinligi ish jihozining massasi va konstruksiyasiga bog‘- liq. Bunda zichlashning asosiy ko‘rsatkichi har bir santimetr kvadrat (1sm2) yuzaga beriladigan bosim kuchi bilan aniqlanadi.
G‘altagining gardishi silliq, o‘zi yurar, gruntni statik zichlaydigan mashinaning umumiy ko‘rinishi 1.10-rasmda ko‘rsatilgan.
Oldingi g‘altagi 1, vilka 2 ga o‘rnatilgan bo‘lib, mashinani burish va gruntni zichlash uchun xizmat qiladi. Orqada joylashgan ikkita g‘altak yetaklovchi bo‘lib, asosan gruntni zichlaydi. Uchala g‘altak ham metalldan yasalgan bo‘lib, salmoqli massaga ega. G‘altaklar gruntni uch yo‘lak (oldingisi o‘rta yo‘lakni, orqa g‘altaklar chap va o‘ng yo‘lakni) bo‘ylab zichlaydi.
| 