Gruntlarni statik zichlash texnologiyasi. Bu texnologiyada gruntni zich-lash asosan maxsus mashinalarga o‘rnatilgan ish jihozining gruntga beradigan bosim kuchi yordamida amalga oshiriladi. Bunda gruntni zich- lash, ish jihozi og‘irlik kuchining grunt sirti bo‘ylab dumalanishi (aylani- shi) hisobiga amalga oshiriladi va ularni g‘altakli zichlagichlar deb ataladi. G‘altakli zichlagichlarning, g‘altak gardishiga o‘rnatilgan qoplamalariga qarab, silliq, quloqli (metall yoki rezina) va rezina g‘ildirakli turlari mav- jud.
Gruntlarni dinamik zichlach texnologiyasi. Bu texnologiyada gruntni zichlash asosan, zarb kuchi beruvchi ish jihozi yordamida amalga oshiriladi. Bunda ma’lum massaga ega bo‘lgan yuk yuqoriga ko‘tarilib, uning shu masofadan erkin tushib, og‘irlik kuchining zarbi hisobiga grunt zichlanadi. Zarb beruvchi yuklar; ekskavator, kopyor va g‘altaklarga osi- lishi mumkin.
Gruntlarni titratma harakat orqali zichlash texnologiyasi.
Ushbu texnologiyada gruntni zichlash asosan, tebranma harakat hosil qiluvchi ekssentrik mexanizimlar korpusni titratish hisobiga amalga oshi- riladi. Bu titratkichlar alohida plitalarga yoki g‘altaklarga o‘rnatilgan bo‘ladi.
Gruntni zichlovchi mashina va usulini tanlashda quyidagilarni hisobga olish zarur; gruntni turi, zichlash darajasi va qalinligi, mashinani ishlatish sharoiti va ish unumdorligini.
Gruntni suv yordamida shibbalab zichlash texnologiyasi.
Ma’lumki, qadimda ota - bobolarimiz uy qurishdan oldin uni cho‘ki- shini oldini olish maqsadida uy o‘rnining suvga bo‘ktirib sug‘orishgan va buning natijasida grunt zichlangan. Bu usul hozirda ham qo‘llaniladi. Ay- niqsa gidrotexnik inshootni 2 qurish uchun qazilgan xandaklar 1, inshoot qurilgandan so‘ng, o‘zidan chiqqan grunt bilan uning atrofi qayta ko‘miladi 3 va u suv yordamida bo‘ktirib zichlanadi (1.8-rasm).
Yuqoridagilarni inobatga olib, gruntni zichlovchi mashinalarni ikki turga bo‘lish mumkin; bular gruntni mexanik (statik, dinamik va titratma usulli) va gidromexanik zichlovchi mashinalardir. Gruntni mexanik zich- lovchi mashinalar samarali ishlashlari uchun grunt namligi 12...28% oraliq- da bo‘lishi kerak. Namligi bundan past bo‘lgan gruntlarni zichlashdan ol- din, ularga suv purkab, kerakli namlik ta’minlangandan so‘ng ularni zich- lash zarur. Namligi past bo‘lgan gruntlarga suv purkash bilan birgalikda uni zichlashga gidromexanik usul deb ataladi.
Gruntni bu usulda zichlash, katta miqdordagi suv sarfini talab qilish bilan birga qurilgan inshootni og‘ishga ham olib keladi.
|
