133
Fuqaro muhofazasi qutqaruv otryadining tuzulishi.
Otryad komandiri
3-shtab
Shaxsiy tarkib
bo’yicha
o’rinbosar
Otryad
komandiri
o’rinbosari
Qutqaruv bo’limi
Tibbiy
Punkt
4
24
25
25
25
8
8
8
17
Boshqaruv
va qidiruv
zvenosi
guruhlar
Zvenolar
Sanitar
drujinachilar
134
135
FMTX kasalxonalarida yoyiladigan asosiy bo’limlar
+
NX
+
TA
+
O
+
TP
+
T
+
PN
Q
ab
u
l
b
o
’
li
m
i
Sanit
ar
o’tka
zgich
Qab
ul
xona
Izol
yator
B
o
g
'l
o
v
x
o
n
a
J
a
r
r
o
h
li
k
Bo
g
lo
v
va
jarr
o
h
li
k
b
o
’
li
m
i
Jag’-yuz
shikastla
nishlar
Rentgen
xonasi
T
e
k
s
h
iri
s
h
va
d
a
v
o
las
h
b
o
’
li
mi
QTBazolar
zararlangan
lar uchun
Ko’z
jarohatlari
Bosh
suyak,umurtqa
vaperiferiknerv
tizimining
shikastlanishi.
Aralash
zararlanishlar
Oyoq
jarohatlari
Og’ir
kuyishlar
Son va katta
bo’gimlar
shikastlanishi
Anayrob
Shokga
qarshi
Anayrob
Kontuziyaga
uchraganlar
Bakterial,toksin
larbilan
zararlanganlar
uchun
Abduminal
Urologiya
Shokga
qarshi
Psixiatriya
Zaxarli
moddalarbilan
zararlanganlar
Qo’l
jarohatlari
Torakal
Nurlangan
bemorlar
uchun
Nevrologiya
Dorixona
Qon
quyish
xonas
Stomatolog
xonasi
Fizio
terapiya
xonasi
Klinik
tashhis
tahlilxonasi
136
Bashqaruv
Qabul-
saralash
bo’limi
Jarrohlik va
bog’lov
bo’limi
Tibbiy
taminot
Davolash
bo’limi
Kiyim va oyoq
kiyimlarni sanitar
tozalash va
dezaktivatsiyalash
Tahlilxona
Xo’jalik
bo’limi
Zararlanganlarni
evakuatsiya
bo’limi
Birinchi tibbiy yordam otryadining tashkiliy tuzilishi
137
9-mavzu.Favqulotda vaziyatlarda shikastlangan fuqarolarni davolash
evakuatsiya tadbirlarini(det)ni tashqi llashtirish.
Aholini turli xususiyatlardagi Favqulotda vaziyatlardan muhofazalash, barcha
obyektlar, tashqi lot va muassasalar rahbarlarining eng asosiy vazifalaridan bo’lib,
bu narsa “Aholi va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli Favqulotda
vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonunning 11-moddasida bayon
etilganidek, belgilangan tartibda evakuatsiyaga oid tadbirlarni o’tkazish va
odamlarni joylashtirish maqsadida oldindan bazalar tayyorlab qo’yish lozimligi
qayd etiladi.
Shu sababli hozirgi vaqtda Favqulotda vaziyatning ko’lamiga qarab
muhofaza qilishning eng omil usullaridan biri, imkon darajasida aholini xavfli
joylardan olib chiqib ketish, ya’ni evakuatsiya tadbiri hisoblanadi. Lekin bu tadbir
ancha murakkab bo’lib, barcha organlarning tayyorgarlik ko’rishlarini, fuqarolarni
qanday harakat qilishga o’rgatishga ahamiyat ber ishni talab etadi. Chunki ofat
ro’y ber gan joyga maxsus xizmat tizimi bo’limlari va boshqa hududlardan asosiy
yordam kuchlari yetib kelguncha kamida bir necha kun vaqt kerak bo’ladi. Tezlik
bilan harakat qilinmasa, Favqulotda vaziyatlar ayanchli oqibatlarga olib kelishi
mumkin.
Aholini ko’chirish va ishchi-xizmatchilarni tarqoq holda joylashtirish
Aholini,
moddiy
va
madaniy
boyliklarni
ko’chirishning,
ishchi-
xizmatchilarning tarqoq holda joylashtirishning mohiyati. Ko’chirish
qoidalari, turlari va usullari.
Tarqoq holda joylashtirish deganda yirik shaharlardan va oldindan
mo’ljallangan aholi yashaydigan tumanlardan harbiy davrda faoliyatini davom
ettirayotgan korxonalardagi ishchi-xizmatchilarni vaqtinchalik yashash uchun tashqi
liy ravishda chetga olib chiqish tushuniladi.
138
Tarqoq holda joylashganlar smena bo’yicha shaharga (aholi yashaydigan
tumanlarga) ishga kelib, ishdan so’ng yana shahardan chetga dam olish uchun
qaytishadi. Aholini, moddiy va madaniy boyliklarni ko’chirish - bu tabiiy va
texnogen turdagi FV yuz ber gan, harbiy harakatlar boshlangan hududlardan aholini
transportda va piyoda tashqi liy tarzda olib chiqish, hamda uni oldindan (FV
manbaining shikastlovchi omillarining ta’sir etishi hududlaridan tashqarida)
tayyorlab qo’yilgan xavfsiz joylarga vaqtincha joylashtirish tadbirlari majmuidir.
Aholini, moddiy va ma’daniy boyliklarni ko’chirish haqida qarorga kelish huquqi
O’zbekiston Respublikasi subyektlarining hududida FV yuzaga kelgan yoki FV
xavfi oldindan taxmin qilinayotgan hokimiyat ijro idoralarining fuqaro muhofazasi
mahalliy o’zini o’zini boshqarish tashqi lotlarining rahbarlariga (Fuqaro
muhofazasi–FM boshliqlariga) ber iladi. FM ko’lamiga va ko’chirishning qanchalik
shoshilinchligiga qarab mahalliy yoki mintaqaviy ko’rinishdagi shoshilinch yoki
oldindan o’tkaziladigan ko’chirish tegishli FM boshliqlarining ko’rsatmalari
(farmoyishlari)ga binoan amalga oshiriladi.
Hududiy, idoraviy, obyekt FM boshliqlari ko’chirishda umumiy rahbarlikni
amalga oshiradi. Aholini ko’chirish tadbirlarini bevosita tashqi l etish va o’tkazishga
esa viloyatlar, shaharlar, tumanlarning ma’muriyati va iqtisodiyot obyekt boshqaruv
idoralari va aholini ko’chirish tashqi lotlari rahbarlik qiladi. Aholini, moddiy va
madaniy boyliklarni xavfsiz hududlarga ko’chirish quyidagilarni talab qiladi:
- tadbirlarning barcha omillarini hisobga olgan holda rejalashtirishni;
- foydalanadigan transportlarni, ularning yo’larini;
- ko’chiriladigan aholi boradigan xavfsiz joylarning oldindan tayyorlab
qo’yilishini;
- aholining FV sharoitiga har tomonlama oldindan tayyorgarlik ko’rib
qo’yishlarini.
Bunday tayyorgarlikni hokimiyat ijro idoralarining va iqtisodiyot obyektlari
boshqaruv tashqi lotlarining FM boshlig’i bo’lgan rahbarlari tashqi l etadilar va
139
o’tkazadilar. Aholini, moddiy va madaniy boyliklarni ko’chirish, ishlab chiqarish,
hududiy yoki ko’chirish qoidasiga ko’ra rejalashtiriladi, tashqi l etiladi va amalga
oshiriladi. Ko’chirishning tarqoq holda joylashtirishdan farqi shundaki, aholi
maxsus farmoyish bo’lgunga qadar yangi tumanda doimiy yashab turadi va yo’l
masofasi hisobga olinmaydi.
Shahardan chetdagi hudud deganda, dushman quroli ta’siridan chetdagi
hudud tushuniladi. Buzilishi mumkin bo’lgan hudud - bu yirik shahar atrofidagi
hudud bo’lib, uning tyer ritoriyasida dushman hujumi natijasida uy-inshootlarining
buzilishi va aholi orasida yo’qotishlar bo’lishi kuzatiladi. Buzilishi mumkin bo’lgan
hudud chegarasi shahar ahamiyati va aholi soniga qarab o’rnatiladi.
Shahardan chetdagi hududni tinchlik davrida tayyorlashga kirishadi. Harbiy
harakatlar vaqtida amalga oshiriladigan ko’chirish tadbirlari zamonaviy
ko’chirishdan farq qiladi, chunki ilgari ko’chirish faqat bir tomonga, dushmanga
nisbatan qarama-qarshi tomonga olib borilgan. Hozirgi zamonda yadro quroli
borligi sababli, xavfsiz bo’lgan hamma tomonga ko’chiriladi. Ko’chirish shahar
aholisi zichligini kamaytiradi.
Harbiy davrda o’z faoliyatini shahardagi xalq xo’jalik obyektlarida davom
ettirayotgan ishchi-xizmatchilar ko’chirilganda, buzilish ehtimoli bor hududdan
keyingi tumanda joylashadilar, ishga kelib-qaytib ketish uchun sarflanagan umumiy
vaqt 4 soatdan oshmasligi ber kitiladi. Joylashish tumanlari temir yo’l stansiyasi,
avtomobil yo’l magistraliga yaqin bo’lishi kerak.
Shahardan chetdagi yaqin hududda, zararlanish o’chog’ida, qutqaruv va boshqa
kechiktirib bo’lmaydigan ishlarni, qaytadan tiklash ishlarini o’tkazish uchun, tarqoq
holda joylashgan aholi uchun shaharga yaqinroq tuman belgilanadi. Birinchi
navbatda (eshelonda) harakat qiluvchi FM ni, turli tuzilmalardan iborat bo’lgan,
harbiy
davrda
shaharda
ishlab-chiqarish
faoliyatini
davom
ettirayotgan
obyektlardagi dam olayotgan smena ishchi xizmatchilari tashqi l etadi.
140
Ko’chirilayotgan aholi uchun joy odatda tarqoq holda joylashish tumanidan
keyin belgilanadi va bu ishlamaydigan aholi, hamda shaharda harbiy davrda o’z
faoliyatini to’xtatgan yoki shahardan chetga ko’chirilgan obyektlardagi ishchi-
xizmatchilar uchun mo’ljallanadi. Shahardan uzoqroq tumanlarga ko’chiriladigan
aholi hisobidan odatda shu shahar manfaati uchun FM ning ikkinchi navbatdagi
(eshelondagi) kuchlar guruhi tashqi l etiladi.
Ko’chirish va tarqoq holda joylashtirish, dushman hujumi xavfi paydo bo’lishi
bilan Respublika Vazirlar mahkamasining qaroriga binoan olib boriladi. Ko’chirish
va tarqoq holda joylashtirishga tinchlik davrida oldindan tayyorgarlik ko’riladi. Shu
maqsadda vazirlar mahkamasi, viloyat, shahar, tuman hokimiyatlarida va xo’jalik
obyektlarida ko’chirish hay’ati tuziladi.
Tadbir o’tkazilish vaqti va muddatiga qarab, aholini ko’chirishni 2 turga ajratadilar:
- oldindan o’tkaziladigan ko’chirish;
- shoshilinch (kechiktirib bo’lmaydigan) ko’chirish;
| 