Muallaq turish fazasi
Muallaq turish fazasi har bir suzish usuli siklining birinchisidir,
bu suzuvchining qo‘llari suvda q o i kaftlari orqaga joylashgan
b o ia d i, chunki oldin yo‘nalish usulida siljish va qarshilik kuchidan
foydalanadi. U maxsus e ’tiborga loyiqdir, chunki bu suzuvchi
orqaga joylashish pozitsiyasini qoilayotganda murakkab holatdir.
Muallaq turish suzish boshlanishidan oldin suzish siklining yagona
oldinga harakatlantiruvchi fazasidir.
Yaxshi muallaq turish tinchlanish va kuch talab etadi.
Chempionat muallaq turishini allaqachon rivojlantirgan tajribali
69
sportchilar m ashg‘ulotlari kunining hech hiri ushbu fazani qayta
mashq qilishsiz o ‘tm aydi. U doim iy tarzdagi m ashg‘ulotsiz tezda
yo‘qoladigan tajribadir.
M uallaq turish holatini o ‘rnatish uchun suzuvchi oldingi suzish
siklining finishidan qaytgandan so‘ng, suvda q o ila rin i kengaytirish
orqali yana yuqori pozitsiyaga o ‘tishadi.
Q o ila m i yuqoriga kengaytirish uchun suzuvchi kuragini oldin
ga qayta bosib, yuqori mushaklari ustida ishlaydi. 8-rasm Piter
Vanderkay erkin suzishda q o in i kengaytirish va muallaq turgan
holatda m ushaklar va kurak atrofi qanday ishlashini k o ‘rsatadi.
1-tasvirda oldinga harakatsiz holatdan 2-tasvirda q o in i suvni
kesib o ‘tishga tayyorlanish holatiga o ‘tish uchun suzuvchi 3 asosiy
detalga e ’tibor qaratishi muhim: qo‘lning yuqori qismini bir
chizmada aylantirishi, q o in in g yuqori qismini yelka kengligida
ochish va tirsakni navbatma-navbat bukish. Har bir detalni yaqindan
o ‘rganamiz.
8-rasm.
1 -tasvirda q o in in g yuqori qismini aylantirishdir, bunda
q o ilarin i tirsakni y o ‘naltirish uchun sekin-asta yuqoriga ay I anti ra
boshlaydi (chalqanchasiga suzishda tirsak oldinga harakatlanadi).
Tirsakni bu holatda yo‘naltirish “yuqori holatda turgan tirsak
70
muallaq holati” ta ’rifiga yo‘naItirilgan. Yuqori tirsak yuqoriga
yo‘naltirilgan (chalqanchasiga suzishda oldinga yo‘naltirilgan)
orientatsiyada zarur bo ig an i kabi tirsakning balandligi uncha
muhim emas. K o‘rib turganingizdek, Piterning kurak qismining
suyak uchi q o iin i yoyganda 1-tasvirda suzish havzasining tomonini
ko‘rsatmoqda va 2-tasvirda muallaq turish vaqtida yuqoriga
yo‘nalgandir.
O ita c h a
aylantirish
juda
muhimdir,
chunki
chalqanchasiga kuchli orqaning keng mushagini harakatlantiradi.
Suzuvchilar keng tekis holda suvni kesib o ‘tish holatidan
bukilgan tirsak holatiga o ‘tayotganda yuqori q o i qismini yelka
kengligiga keltirishlari lozim. Yuqori q o i yelka kengligiga
keltirilganda, suzuvchi siljish va qarshilik kuchiga rnexanik tarzda
kuchli b o iish holatida boiishadi, Suzuvchi q o iin i qay darajaga
yuqoriga k o ‘tarishi kerak b o ig a n holat suzish usuli va individual
tanlovga b o g iiq d ir. Eng yaxshi kenglikni aniq lash maqsadi, q o i va
yuqori orqa qayerda kuchlilik, qulaylik va elka bo‘g‘imlarida
qayerda o g ‘riq b oim ag an o ‘rinda joylashtirishdir.
M uallaq holatning eng e ’tiborli holati bukilgan q o i pozitsiya-
sidir. Yuqori q o in i yelka kengligida ochish va bir chizmada
aylantirishda suzuvchi asta-sekin (birdaniga emas) tirsakka q o in i
buka boshlaydi, q o ilarn in g vertikal va kaft orqaga b o ig a n holatda
suvda muallaq hoiatni paydo qilish uchun joylashtiradi.
Mullaq holatda ushlash katta konsentratsiya talab etadi va u
kurak va yuqori q o ‘l qismini har kungi hayotda hammaga m a iu m
b o ig an biror narsani qo ilam agan holda boshqarishda yagona
kuchdir, lekin agar doimiy tarzda mashq qilinsa, uni q o ila b b o iad i.
Barcha suzish usullarida quyidagilar chiroyli muallaq holatda
b o iish i tarkibidir:
"kurak q o in i faol tarzda oldinga bosadi (yuqoriga);
«vuqori q o i tirsakni biroz yuqoriga yo‘naltirish uchun bir
chizmada aylanadi (chalqanchasiga suzishda oldinga);
•yuqori q o in i biroz yelka kengligida m a iim darajada ochadi;
• q o i asta-sekin yelkada bukiladi.
Quyidagi rasrnlar olimpiada suzuvchilarini kenglikdan muallaq
holatda har bir usuida harakatlanayotganini ko‘rsatadi. Usuldan
usulga o ‘xshashlar hayratlanarlidir.
71
10-rasm,
11-rasm.
72
Chalqanchasiga suzuvchilar chalqanchasiga yotgan holatda
suzishadi, demak, muallaq turish boshqa usullardan ko‘ra boshqacha
holatda bo‘ladi, Muallaq holat b o ig an da q o i gorizontal hofatda
b o ia d i va bir chizmada aylanishda tirsaklar suv yuzasidari yuqorida
harakatlanadi, Garchi u boshqacha ko ‘rinsa-da, tarkib katta boshdan
muallaq turish bir xildir, 12-rasm Aaron Pirsolning 1-tasvirda q o i
kengaytirayotgani va 2-tasvirda esa muallaq turishini ko‘rsatmoqda.
Aaron ushbu rasmda kuchli qochish suzish usulidan foydalanmoqda
(kuchIi qochish suzish usuli - suzuvchi suvga sho‘ng‘igani va
harakatlanishni boshlaganidan keyin suv yuzasiga suzuvchini olib
chiquvchi ilk q o i bilan suvni kesib o ‘tish usulidir). Suzuvchilar har
doim kuchli qochish suzish usulida o'zlarining ajoyib shakllariga ega
boiishlari kerak.
Muallaqlikni sezish uchun kuch, tinchlik va sabr bir
mashg‘ulotda mukammallashmaydi, lekin u har bir suzuvchi doimiy
mashg‘ulotlar orqali o ‘zida qurishi kerak b o ig a n ta iim d ir. Sizda
ushbu 4 tarkibni mukammallashtirishga imkoningiz bor, agar siz
sekinlashsangiz va har bir vaqtda har bir detaiga e ’tibor qaratsangiz,
suzish oson. Muallaq holatga sek in va osongina kiring. Tajribali
suzuvchilar bu usulda tez-tez mashq qilishadi. Qachonki siz tez
borishni istasangiz, ushbu pozitsiyalarda yanada kuchli va shiddatli
tarzda chiniqishingiz kerak.
12-rasm.
73
Yana shuni esda saqiangki, siz o ‘zingizni bir usuldagi
mutaxassis deb bilsangiz, muallaq hoiatni har bir usuida mashq
qilsangiz, sizga oldinga harakatlanish o ‘xshashlari sababli, sizning
ilk usulingiz uchun muallaq hoiatni kuchaytirishga yordam beradi.
|
