45
ta’minlash uchun uning sub’ektlarini (kim kim bilan bellashyapti-guruh guruh bilan, talaba
talaba bilan) hamda ob’ektlarini ( qaysi sport turlari bo‘yicha tashkil etilyapti) aniqlab olish
zarur.
Musobaqa shakllarini belgilashda talabalarning alohida holatini guruhlar, fakultetlar,
yotoqxonalar orasidagi musobaqalar bilan uyg‘unlashtirish juda muhim. Musobaqaning
tarbiyaviy jihatdan samaradorligining muhim shartlaridan biri musobaqaga kirishayotgan
talaba va guruhlar olgan majburiyatlarning maqbullik xususiyatidir. Majburiyatlar aniq
bo‘lishi, talabalarning haqiqiy imkonlariga mos kelishi hamda
ularni yuqori darajadagi
shiddat bilan faoliyat yuritishga jalb etishi kerak.
Musobaqa to‘g‘ri tashkil etilishining muhum ko‘rsatkichlaridan biri kuch sinasha
bilish, sog‘lom raqobat, eng kuchliga etib olish va undan o‘zib ketish hamda o‘z
birinchiligini saqlab qolishdir. Bu guruhda ijobiy ma’naviy-ruhiy iqlimni yaratadi. Ayni
vaqtda bunday iqlim musobaqa natijalarini muhokama qilish va keyingi bellashuvlarga
chaqirish uchun qulay vaziyatni yuzaga keltiradi, bu esa talabalarning jismoniy mashqlar,
sport bilan mustaqil shug‘ullanishini faollashtiradi.
Musobaqalar quyidagi tamoyillarga muvofiq tashkil etiladi:
musobaqalar borishining oshkoraligi;
yuqori natija ko‘rsatkichi talabaning (guruhning) tezkorlik bilan rag‘batlantirilishi
(mukofotlanishi).
Amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazish jarayonida musobaqa usulini qo‘llashning
tarbiyaviy ahamiyati.
Talabalarni
tibbiy-pedagogik
tekshiruvidan
o‘tkazishda ularning jismoniy
rivojlanishi,
qaddi-qomati
o‘rganiladi. Jismoniy rivojlanishning eng yaxshi
ko‘rsatkichlariga va uyg‘un tana tuzilishiga ega bo‘lgan
talabalarni alohida ajratib
ko‘rsatish lozim.
46
Jismoniy, funksional tayyorgarlik ko‘rsatkichlari bo‘yicha reytingning aniqlanishi
o‘quv jarayoniga musobaqa elementlarini tatbiq etadi va talabalar tomonidan katta qiziqish
bilan qabul qilinadi.
Amaliy mashg‘ulotlarda qo‘llash uchun tavsiya etilgan individual xususiyatga ega
bo‘lgan musobaqalar bular armrestling, og‘irliklar ko‘tarish, testlar bo‘yicha (ta’tillik,
gavdani ko‘tarish, qo‘llarga tayanib, ularni bukib-yozish) bellashuvlar. Alohida testlar
bo‘yicha g‘olibni fakultet terma jamoasiga qabul qiladilar.
Guruh doirasida ham xar xil sport turlari bo‘yicha musobaqalar o‘tkaziladi.
Bir oqimdagi (potok) guruhlar orasida
alohida testlar asosida ham, sport o‘yinlari
bo‘yicha ham musobaqalar uyushtiriladi.
Fakultet va yotoqxona terma jamoalari orasida spartakiadalar o‘tkazish
Alohida xususiyatli va sport o‘yinlari bo‘yicha musobaqalar asosida fakultet uchun
ma’sul o‘qituvchilar tomonidan eng yaxshi, alohida ajralib turgan talabalardan terma
jamoalar tashkil etiladi.
Fakultet, yotoqxona terma jamoalari orasidagi musobaqalar to‘g‘risida ishlab
chiqilgan nizomga muvofiq hamda jadval va o‘yinlar taqvimiga ko‘ra musobaqalar butun
o‘quv yili davomida o‘tkaziladi.
Talabalar kasaba uyushmasi
fakultet terma jamoasi, alohida sport turlari bo‘yicha
g‘oliblarni rag‘batlantirish uchun mablag‘lar ajratadi. Sovg‘alarni topshirish o‘quv yili
davomida yoki oxirida sport kechasida amalga oshiriladi.
Shuni ta’kidlash joizki, musoba qa natijalarining maxsus taxtada o‘z vaqtida ask
ettirilishi katta qiziqish uyg‘otadi. Natijalarning tengdoshlar, musobaqa ishtirokchilari
bilan muhokama qilinishi ularning musobaqalarda muntazam ishtirok etishga bo‘lgan
qiziqishlarini oshiradi.
