|
Ijtimoiy madaniy faoliyat sohasida reklama va uning jamiyatdagi o’rni
|
| bet | 15/50 | | Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 0,93 Mb. | | #253437 |
Bog'liq IMFda reklama ma\'ruzasi (1)Muloqot. Axborotni odamdan odamga berish.
Jamiyatga ta’sir ko’rsatish maqsadida jamiyatda axborotlarni berish va almashish.
Aytib o’tilganlaridan ikkinchisi va uchinchisining mohiyati insonlar jamiyati doirasida bilimlar, mazmunga ega hissiyotlar, irodaviy impulslarlarni uzatish hisoblanadi. Shuning uchun ijtimoiy kommunikatsiyalarning ushbu ikki turi, transport va energetik kommunikatsiyalardan farqli ravishda, mazmunga ega hisoblanadi.
Shunisi ayonki, reklama kommunikatsiyasini o’rganish nuqtai nazaridan ko’rsatilgan yondashuvlardan uchinchisi eng dolzarb hisoblanadi. Reklama kommunikatsiyasining o’zi ijtimoiy kommunikatsiyaning turlaridan biri sifatida ta’riflanishi lozimligi shubhasiz. Chunki insonlar jamiyati doirasidan tashqarida reklama mavjud bo’lishi mumkin emas.
Agar ijtimoiy kommunikatsiya asosiga kommunikativ jarayondagi ishtirokchilar roli qo’yiladigan bo’lsa, u holda uning quyidagi turlarini ajratib ko’rsatish mumkin:
muloqot (teng huquqli sheriklar dialogi);
taqlid qilish (jamiyat ba’zi a’zolari xulq-atvori, muloqoti, turmush tarzi namunalari va usullarining boshqa odamlar tomonidan o’zlashtirilishi);
boshqarish (jo’natuvchining xabarni oluvchiga maqsadga yo’naltirilgan holda ta’sir ko’rsatishi).
Qabul qiluvchining jo’natuvchilardan obyektiv mustaqilligiga qaramay, reklama boshqaruv vositalaridan biri hisoblanadi. Taqlid qilish murojaatni oluvchiga ta’sir ko’rsatish vositalaridan biri sifatida qo’llanilishi mumkin.
Bir qator belgilarga ko’ra(verbal-noverbal-sintetik, rasman-norasmiy, og’zaki-yozma-bosma, bir mamlakat ichida-xalqaro/bir madaniyat ichida-madaniyatlararo va h.k.) kommunikatsiya tasniflari ko’p. Ular orasida reklamaning kommunikatsiya tizimidagi o’rnini aniqlash uchun muhim mezon kommunikatsiya ishtirokchilarining soni hisoblanadi. Bunda uning quyidagi turlari ajratib ko’rsatiladi:
– ichki kommunikatsiya (insonning o’z-o’zi bilan muloqoti);
– shaxslararo kommunikatsiya (2 kishi);
– kichik guruhlardagi kommunikatsiya (ishtirokchilar soni 3-8 kishi);
– jamoat kommunikatsiyasi (taxminan 10 dan 30-100 tagacha ishtirokchi). Bu bosqichda faol kommunikator va passiv auditoriya ajratiladi;
– tashkiliy kommunikatsiya (qoida tariqasida, 100 tadan ko’p ishtirokchi bo’ladi, lekin ular soni kamroq bo’lishi ham mumkin, masalan, kichik korxonalar va tashkilotlarda). Bu bosqichda kommunikatsiyalar pog’onasi (ierarxiyasi) – yuqori boshqaruv pog’onasidan pastki (bo’ysunuvchilar) pog’onasigacha paydo bo’ladi);
ommaviy kommunikatsiya (ishtirokchilar soni 1000dan ortiq) – odamlarning ko’p to’planishi (masalan, mitinglar, namoyishlar, tomosha tadbirlari va h.k.), ommaviy axborot vositalari va h.k.
Reklama kommunikatsiyalarining asosiy vositalari
Garchi marketing kommunikatsiyalarining boshqa vositalari (to’g’ridan-to’g’ri marketing, sotishni rag’batlantirish va b.) uchun shaxslararo aloqadan boshlab kommunikatsiyaning barcha turlari dolzarb bo’lsa-da, aksariyat hollarda reklama ommaviy kommunikatsiyalarga kiradi..
Ijtimoiy kommunikatsiyaning asosiy funksiyalari quyidagilar hisoblanadi:
axborot (axborot uzatish);
ekspressiv (faqat ma’no axborotini emas,balki baholovchi axborotni ham ifodalash);
pragmatik (qabul qiluvchiga ma’lum bir ta’sirni amr etuvchi ko’rsatma berish imkoniyati) .
Ko’rib turibmizki, kommunikatsiya sifatida reklama ko’rsatilgan har uchala funksiyalarni bajarishga qodir. Shunday xulosa ham to’g’ri bo’ladi: ijtimoiy kommunikatsiyaning har uchala funksiyasi qabul qiluvchiga reklama ta’siri o’tkazish jarayonida qo’llaniladi.
Shunday qilib, aytib o’tilganlarga qisqacha xotima yasar ekanmiz, shuni ta’kidlaymizki, reklama reklama beruvchilar va reklama murojaatlarining har xil auditoriyalari o’rtasidagi ushbu auditoriyalarga reklama beruvchining ma’lum marketing vazifalarini hal qilishga ko’maklashuvchi faol ta’sir ko’rsatish maqsadidagi ommaviy kommunikatsiyalarning maxsus sohasi sifatida ko’rib chiqilishi mumkin.
Agar ijtimoiy kommunikatsiyaning eng umumiy sxemasini ko’rib chiqadigan bo’lsak, u holda quyidagilar oydinlashadi.
An’anaviy kommunikatsiya sxemasi xabarlar manbai yoki axborot jo’natuvchi o’z ichiga oladi. Keyin xabarlar muayyan signalga aylantiriladi, boshqacha qilib aytganda, kodlashtiriladi. So’ngra ushbu signallar aloqa kanallari orqali priyomnikka (qabul qiluvchi moslama) uzatiladi, bu erda signallar koddan chiqariladi va shu ko’rinishda adresatga etib keladi.. Shuningdek, ma’lum filtralar (cheklashlar), adresatning xabarga javob aks-ta’siri va tasodifiy omil – kommunikatsiyani amalga oshirishning barcha bosqichlaridagi shovqinlar (buzilishlar) nazarda tutiladi.
Reklama kommunikatsiyasining o’ziga xos qirralari ko’p jihatdan reklamaning funkstional vazifalari, ya’ni iste’molchiga ta’sir eta turib jo’natuvchining muayyan tijorat vazifalarini hal qilishdan kelib chiqib belgilanadi.
Reklama kommunikatsiyasining asosiy unsurlarini qisqacha ko’rib chiqamiz. Avvalambor ushbu sxemada qabul qiluvchi (adresat)ning asosiy rolini ta’kidlab o’tish zarur. Boshqa barcha, ya’ni kodlashtirishdan tortib to aks aloqagacha bo’lgan unsurlarning ko’plab xususiyatlari murojaatning maqsadga yo’naltirilgan auditoriyasi o’lchamlari (parametrlari)dan kelib chiqib aniqlanadi.
|
| |
