|
Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga 13
th
- International Conference on Research in Humanities, Applied Sciences and Education
Hosted from Berlin, Germany
https://conferencea.org April 27
th
2023
27
milliy, umuminsoniy va ma’naviy qadriyatlar asosida bolalarga ta’lim-tarbiya berish,
rivojlantirishning samarali shakllari va usullarini joriy etish;
ta’lim-tarbiya jarayoniga pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini
joriy etish;
kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun ta’lim, fan va ishlab chiqarishning samarali
integratsiyasini ta’minlash.
Davlat talablari quyidagi tamoyillar asosida tatbiq etiladi:
Bolaning noyobligi;
“Men” konsepsiyasi va shaxsiy ta’limini yaratishda bolaning faol roli;
bolaning huquqlarini himoya qilish va ta’minlashning muhimligi;
bola ta’limi va rivojlanishida kattalarning asosiy roli;
bolalar rivojlanishida individual farqlanishlar mavjudligi sababli, har bir bolaga
moslashuvchan bo‘lib, individual variativlik asosida yondashish.
Biz yuqoridagi ma’lumotlar asnosida, bolalarning 0 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan davridagi
baholovchi munosabatning rivojlanishini ko‘rib chiqdik. Tajriba uchun 5ta chaqaloqli oila
hamda ikkita MTT ( Navbahor tuman “10-sonli Binafsha DMTT; “Samo yulduzchalari”
NodavlatMTT) kuzatildi. Kuzatuvlar natijasida:
0-1 yoshli bolalarda:
Bolani sevimli o‘yinchog‘i yaqiniga emaklab kelishini rag‘batlantirish, bolani qorindan
orqasiga aylanishiga va qorniga o‘girilishiga rag‘batlantirish, bola qiziqayotgan predmetiga
emaklab yoki xatlab yetishishi uchun imkoniyat yaratish natijasida undagi baholovchi
reaksiyasini yaqqol ko‘rishimiz mumkin. Ya’ni bola har bir motivatsiyadan so’ng keyingi
harakat faoliyatini tezlik bilan amalga oshrish istagi paydo bo’ladi. Rag’bat asnosida qarsak
chalish, ovozli qiyqirish, harakatlar betartibli asosidagi faoliyatlar yuzaga keldi.
Bolaning har bir muvaffaqiyatini rag‘batlantirish va muloqotda bo’lish shu yoshda anchayin
muhim ahamiyat kasb etishi tajribalar asosida mustahkamlandi.
Bu yoshda atrofdagilar kayfiyatini so‘zlashuv ohangiga qarab aniqlaydi (onam xursand
bo‘lyapti, bobomning jahli chiqyapti);qarsak chaladi, xursand bo‘ladi, biron-bir tovush yoki
harakati atrofdagilarga ta’sir qilishini anglasa, ushbu tovush va harakatlarni qaytaradi.
Individual baholovchi munosabatlarini ko’rsatadi.
Bu yoshda bolaning har bir yutug‘ini maqtash va qo‘llab-quvvatlash, o‘yinchoqlarga ovoz
berib, turli hissiyot va harakatlarni tanish imkoniyatini berish, oilada emotsional ijobiy holatni
yaratish va har kuni bola bilan o‘ynash, o‘yin vaqtida bolaga o‘ziga ishonch hissini oshirish
uchun yaqin turishga harakat qilish va barcha birgalikda bajarilayotgan harakatlarni bolaga
aniq va lo‘nda tushuntirish, baland tovush va shovqinlarni cheklashda bolaning baho
munosabatini yaqqol ko’rishimiz mumkin.
|
| |
