‘Сигал Наталья ГермановнаСовременное состояние и тенденции развития инклюзивного

Bu qarama qarshi taklif va mulohazalarga qaramasdan, inklyuziv ta’limga 
kirishni joriy etish ko'pgina dunyo mamlakatlari madaniyatining shakllanishiga katta 
ta’sir ko'rsatadi. Ayni paytda o‘z ko'rinishlari bilan barcha bolalar hamma uchun 
belgilanganoddiy sinflarda ta’lim olib, hamma narsaning o 'z vaqti boigan maktabda 
“to'liq kiritish” siyosatini kiritish nazariy jihatdan imkoniyati yo'q va amaliy jihatdan 
bunga erishib bo'lmaydi, deb keng tan olinmoqda. Buning sababi shundaki, har doim 
imkoniyati cheklangan bolalar bo'ladi va ular oddiy sinflarga muvaffaqiyatli kirishib 
keta olmaydilar, bu esa boshqa qolgan bolalaming umumta’lim maktablarida 
samarali ta’lim olishlarini cheklaydi. Agar, bu haqiqatda shunday bo'lsa, hozirgi 
kunda imkoniyati cheklangan bolalarga ta’lim berishning inklyuziv ta’limni ham 
maxsus ta ’limni ham o'rniga butunlay yangi realistik ko'rinishi zarur. Bunda 
imkoniyati cheklangan barcha 
bolalarga samarali ta’lim berishni aniq tasavvur 
qilishga ershish esa falsafa, siyosat va tajribani ham maxsus ta’lim, ham inklyuziv 
ta’lim nuqtai nazaridan sintez qiluvchi maxsus inklyuziv ta’lim nazariyasini ishlab 
chiqish hsobiga bo'lishi taxmin qilinmoqda. Shuningdek, imkoniyati cheklangan 
bolalar uchin ta’limning kiritilishi mohiyati va oqibatlarini tushuntirish muhimdir.
Disseitatsiya aynan shunday muammolami hal etishga bag'ishlangan bo'lib, 
disscrtatsiyida sog'lom va nogiron bolalaming tcng huquqlarini e'lon qilish, bolalar 
to'liq ta'lim olishlari, ijtimoiylashuviga erishish, ushbu kontingentning haqiqiy 
kamsitilishi va buning oqibatida ulaming jamiyatga ijtimoiy integratsiyalashuvidagi 
to'siqlami olib tashlash, ularga samarali ta’lim berishni ta’minlash strategiyasi 
batafsil Ьауэп etilgan.
Imkoniyati cheklangan barcha bolalar individual o'quv rejalari birinchi marta 
AQShda (1975) Ta’lim Qonuniga kiritilgan. Ta’limning individual rejalari doimiy 
ravishda imkoniyati chcklangan talabalaming dasturga muvofiq ehtiyojlarini aniqlash 
va ta’minlash vositalarini ta’minlaydi. (Beytman 2011). Bolalarining ta’lim olishini 
qaror qilishda ota-onalar ishtirokini oshirish maqsadida rejalashtirish jarayonida ota- 
onalar qatiashishi majburiy hisoblanadi. Bu bolalardagi akademik va ijtimoiy 
natijalaming yaxshilanishi, ota-onalar ishtirokining samarasini isbotlaydi. (Striklend 
va Tembull 1993).
Har bir mamlakat maxsus inklyuziv ta’limni amalga oshirish uchun amal 
qilinadigan o 'z siyosatiga ega bo'lishi kerak. Bu siyosat milliy ta’lim tizimining 
asosiy xusisiyatlarini va eng muhim bo'lgan milliy maqsadlami o'zida aks etishi 
zarur. Masilan, Finlyandiyada ta’lim organlari e ’tiborlarini imkoniyati cheklangan 
bolalarga ta’lim berish masalasiga qaratganlar (Mitchel 2014).
Uomok “Maxsus ta’lim ehtiyojlari: Yangicha nazar” nomli broshyurasini nashr 
ettirganidan so’ng inklyuziv ta’lim haqidagi bahslar yanada jonlantirildi. Uornokning 
bundan awalgi ma’ruzasi Buyuk Britaniyada inklyuziv ta’limni rivojlantirishni 
kengaytirisk haqidagi birinchisi bo’lib, unda imkoniyati cheklangan bolalami 
ta’minlashning rivojlanishi tarixi va kiritilish haqidagi masala tanqidiy tarzda ko’rib 
chiqilgan. Bu nashrda imkoniyati cheklangan bolalar ta’lim olishi uchun umumiy 
ta’lim muassasalaridaimkoniyati cheklangan bolalaming hammadan yaxsht ta’lim 
olishlari udiun inklyuziv ta’lim o ’ylangan va qayta ko’rib chiqilgan bo’lishi kerak 
degan, xubsaga kelinadi. Uomok o’z asarida 
ayrim bolalar uchun maxsus

Download 39,59 Mb.