Bu qarama qarshi taklif
va mulohazalarga qaramasdan, inklyuziv ta’limga
kirishni joriy etish ko'pgina dunyo mamlakatlari madaniyatining shakllanishiga katta
ta’sir ko'rsatadi. Ayni paytda o‘z ko'rinishlari bilan barcha bolalar hamma uchun
belgilanganoddiy sinflarda ta’lim olib, hamma narsaning o 'z vaqti boigan maktabda
“to'liq kiritish” siyosatini kiritish nazariy jihatdan imkoniyati yo'q va amaliy jihatdan
bunga erishib bo'lmaydi, deb keng tan olinmoqda.
Buning sababi shundaki, har doim
imkoniyati cheklangan bolalar bo'ladi va ular oddiy sinflarga muvaffaqiyatli kirishib
keta olmaydilar, bu esa boshqa qolgan bolalaming umumta’lim maktablarida
samarali ta’lim olishlarini cheklaydi. Agar, bu haqiqatda shunday bo'lsa,
hozirgi
kunda imkoniyati cheklangan bolalarga ta’lim berishning inklyuziv ta’limni ham
maxsus ta ’limni ham o'rniga butunlay yangi realistik ko'rinishi zarur. Bunda
imkoniyati cheklangan barcha
bolalarga samarali ta’lim berishni aniq tasavvur
qilishga ershish esa falsafa, siyosat va tajribani ham maxsus ta’lim,
ham inklyuziv
ta’lim nuqtai nazaridan sintez qiluvchi maxsus inklyuziv ta’lim nazariyasini ishlab
chiqish hsobiga bo'lishi taxmin qilinmoqda. Shuningdek, imkoniyati cheklangan
bolalar uchin ta’limning kiritilishi mohiyati va oqibatlarini tushuntirish muhimdir.
Disseitatsiya aynan shunday muammolami hal etishga bag'ishlangan bo'lib,
disscrtatsiyida sog'lom va nogiron bolalaming tcng huquqlarini e'lon qilish, bolalar
to'liq ta'lim
olishlari, ijtimoiylashuviga erishish, ushbu kontingentning haqiqiy
kamsitilishi va buning oqibatida ulaming jamiyatga ijtimoiy integratsiyalashuvidagi
to'siqlami olib tashlash, ularga samarali ta’lim berishni ta’minlash
strategiyasi
batafsil Ьауэп etilgan.
Imkoniyati cheklangan barcha bolalar individual o'quv rejalari birinchi marta
AQShda (1975) Ta’lim Qonuniga kiritilgan. Ta’limning individual rejalari doimiy
ravishda imkoniyati chcklangan talabalaming dasturga muvofiq ehtiyojlarini aniqlash
va ta’minlash vositalarini ta’minlaydi. (Beytman 2011). Bolalarining ta’lim olishini
qaror qilishda ota-onalar ishtirokini oshirish maqsadida rejalashtirish jarayonida ota-
onalar qatiashishi majburiy hisoblanadi. Bu bolalardagi akademik va ijtimoiy
natijalaming
yaxshilanishi, ota-onalar ishtirokining samarasini isbotlaydi. (Striklend
va Tembull 1993).
Har bir mamlakat maxsus inklyuziv ta’limni amalga oshirish uchun amal
qilinadigan o 'z siyosatiga ega bo'lishi kerak. Bu siyosat milliy ta’lim tizimining
asosiy xusisiyatlarini va eng muhim bo'lgan milliy maqsadlami o'zida aks etishi
zarur. Masilan, Finlyandiyada ta’lim organlari e ’tiborlarini imkoniyati cheklangan
bolalarga ta’lim berish masalasiga qaratganlar (Mitchel 2014).
Uomok “Maxsus ta’lim ehtiyojlari: Yangicha nazar”
nomli broshyurasini nashr
ettirganidan so’ng inklyuziv ta’lim haqidagi bahslar yanada jonlantirildi. Uornokning
bundan awalgi ma’ruzasi Buyuk Britaniyada inklyuziv ta’limni rivojlantirishni
kengaytirisk haqidagi birinchisi bo’lib, unda imkoniyati cheklangan bolalami
ta’minlashning rivojlanishi tarixi va kiritilish haqidagi masala tanqidiy tarzda ko’rib
chiqilgan. Bu nashrda imkoniyati cheklangan bolalar ta’lim olishi uchun umumiy
ta’lim muassasalaridaimkoniyati cheklangan bolalaming hammadan yaxsht ta’lim
olishlari udiun inklyuziv ta’lim o ’ylangan va qayta ko’rib chiqilgan bo’lishi
kerak
degan, xubsaga kelinadi. Uomok o’z asarida
ayrim bolalar uchun maxsus
