|
m a k tab lam in g b o ’lish i zaruriyati d a v o m etib turgan h old a hal q ilish d a d a v o m etadi v am a k tab lam in g b o ’lish i zaruriyati d a v o m etib turgan h old a hal q ilish d a d a v o m etadi v a
ta ’kid layd i: “m a x su s m a k ta b la m in g d o g m a tik tarzda y o p ilis h i shuni tan o lish i
kerakki, ayrim bolalar uch u n m a x su s m aktablar a so s iy v a y a g o n a variant
h iso b la n a d i”3.
Uomok sharhlari muhim hisoblanadi, hozirgi davrda umumta’lim maktablariga
imkoniyati cheklangan bolalami ta’limga jalb etishga asoslanuvchi ko’plab kitoblar
mavjud bo’lib, ularda inklyuziv ta ’limning
nazariya va amaliyotini baholashga
harakat qilingan. Bunday baholashining zaruriyati Uomok broshyurasida belgilab
beriigan bo’lib, imkoniyati cheklangan bolalami jalb etishning tanqidiy sharhi
izohlangan. Bunda imkoniyati cheklangan bolalami jalb etish “halokatli natijaga olib
kelishi mumkin” kabi xulosaga keladi. Uomok hisobotida “shunday isbotlar
mavjudki, imkoniyati cheklangan bolalami ta’limga jalb etish ideal holatda bu - og’ir
holatdagi nogironlardan tashqari qolgan barchasi oddiy maktablarda o ’qitiladi”,
demak. “Uomok hisobotidagi bu sharh ayniqsa muhim bo’lib, Angliyadagi va boshqa
mamlakatlardagi inklyuziv ta’limni amalga oshirishni jadallashtirishga olib keldi ”.
Shunga qaramasdan, Uomokning bu broshyurasi imkoniyati cheklanngan
bolalami ta’limga jalb etishda inklyuziv ta’limga o’tishning maqsadga muvofiq
ekanligi masalalariga qaratilgan 1-nashr emas. Bu mavzudagi 1-katta nashr etilgan
ish bu - AQSh maxusus ta’lim sohasidagi yetakchi olimlari Kaufmann va Xallaxanlar
tahriri ostidagi kitob hisoblanadi. Bu ishda kiritilishning o ’ta tanqidiy nazariyasi
beriigan bo’lib, unda barcha bolalar maxsus sinflar, resurs xonalar va turli tipdagi
maxsus maktablar talab etilmagan holda oddiy sinflarda ta ’lim olishlari mumkinligi
taklif etilgan. Kitobda to’liq integratsiyaga harakatlanish nafaqat imkoniyati
cheklangan bolalar ta’limigaa balki, butun maxsus ta’lim hamjamiyatiga katta zarar
yetkazar edi, degan aniq fikr nihoyasiga yetkazilgan.
Ikki yil o ’tgach, Djekinson Avstraliya, Kanada va Angliyadagi maxsus ta’lim
sohasidagi tadqiqot va amaliyotda yaqqol namoyon bo’lgan imkoniyati cheklangan
bolalaming ikkala asosiy va maxsus maktablarda ta’lim olishlarini tanqidini taqdim
etdi4. Djekinson 1990-yillar davomida Avstraliyaning ayrim qismlarida maxsus
maktablarga
o ’tishni
bosqichma-bosqich
amalga
oshirishdan
qaytish
rejalashtirilganligini, va bu yerda imkoniyati cheklangan bolalaming ta’lim olish
ehtiyojlarini qondirish uchun imkoniyatlarni saqlab qolish qayta saqlanib tebranish
bo’layotganligini ma’lum qildi5.
Bir necha yil o’tgach Angliyadagi maxsus ta’lim sohasidagi bir guruh
mutaxassislar maxsus ta’lim sohasidagi ekspertlarning soha ijobiy tomonlari haqidagi
minimal tarzdagi munozaralariga qaramasdan, imkoniyati cheklangan bolalar uchun
|
| |
