“ КолоколыкваМарионелла Алексеевна Воспитание нравственных взаимоотношений

bolalar uchun ijobiy tornoni ularga inos keluvchi 
o ’quv dasturlarining 
mavjudligidir12.
Maktablardagi real vaziyatlar qarama-qarshiligiga qaramay to’liq jalb etish 
g ’oyasi ta’siri ostida bo’lgan maktab pedagoglari orasida uchraydi. To’liq jalb etish 
g’oyasi bo’yicha barcha imkoniyati cheklangan bolalami oddiy sinflarda samarali 
o ’qitish mumkin. Lekin umumta’lim maktablardagi real xolatshuni ko’rsatmoqdaki 
aksariyat o ’qituvchilar bu g ’oyani amalga oshirishga tayyorgarlik xissi yo'q yoki 
tayyor emas. Real xolat shuki, ko’pkina mamlakatlarda 
imkoniyati cheklangan 
bolalami o ’qitish uchun boshlang’ich pedagogik ta’lim kurslari yetarli emas va ishlab 
chiqarishdan ajralmagan xolda chegaralangan ta’limni tashkil etish uchun 
o’qituvchilarga imkoniyat yo’q. Bu shuni anglatadiki aksariyat o ’qituvchilar o ’z 
sinflarida 
keng ko’lamdagi imkoniyati cheklangan bolalar uchun zarur bo’lgan 
munosabat bilim va ko'nikmalarga ega emas.(Avramidis2000, Emam va Farrell 
2009)
Umumta’li maktablariga kiruvchi yaxlit va qisman imkoniyati cheklangan 
bolalami moliyalashtirish xal qiluvchi muammodir. Moliyalashtirish muammosini xal 
qilish uchun turlicha takliflar kiritilgan, lekin shu paytga qadar moliyalashtirishning 
eng qoniqtiradigan modeliga kelishilgani yo’q (Terzi 2010). SHuningdek imkoniyati 
cheklangan bolalarga oddiy yoki maxsus zaxiralar baxosi borasida xam muammolar 
mavjud. Bir qarashda maxsus maktablar, maxsus sinflar shu bilan birga resurs 
xonalarining baxosi qimmatroq bo’lmoqda, shuning uchun inklyuziv ta’lim nisbatan 
arzon variant xisoblanadi. Bir necha umumta’lim maktablaridagi ko’mak beruvchi 
xizmatlar jismoniy va nutq terapiyasi kabi baxosi jamlansa maxsus maktab bilan 
solishtirganda unchalik farqi katta emas. Bu qisqa muddatda qimmat bo’lmagan 
narxda taqdim etilsa, uzoq muddatda amalga oshirib bo’lmaydi.
Inklyuziv ta’limning muxim muammolaridan biri vositalaming maqsad sari 
yo’naltirilganligida. To’liq jalb etish tarafdorlari ta’kidlaydilarki, imkoniyati 
cheklangan bolalami aloxida joylashtirish noto’g’ri, chunki ta’limning asosiy 
maqsadi bolalami o ’zlari yashayotgan jamiyatga to’liq jalb etishdan iborat. SHunday 
qilib ular maxalliy umumta’lim maktablariga joshylashishlari kerak (Terzi 2010). 
Uomok ta’kidlaganidek, pedagoglar intilishi kerak bo’lgan o ’ta muxim maqsad bu 
maktabni tamomlagach bolalaming jamoaga kirishishi. Umumta’lim maktablariga 
jalb etilish bu maqsadga erishish vositasi bo’lishi mumkin. Bolalaming aloxida 
extiyojlarini qondirmaydigan umumta’lim maktablariga jalb etish salbiy xolatlarga 
olib keladi, kattalar kabi jamiyatga to ’liq kirishish uchun imkoniyatlami kamaytiradi.
12Сигал Наталья Германовна Современное состояние и тенденции развития инклюзивного
образования за рубежом Диссертация ... д-ра пед. наук. — Санкт-Петербург.2016.
15

1

Download 39,59 Mb.