|
I BO'LIM. INKLYuZIV TA ’LIMNING ILMIY-NAZARIY ASOSLARII BO'LIM. INKLYuZIV TA ’LIMNING ILMIY-NAZARIY ASOSLARI
1.1.
Xorijiv davlatlarda inklyuziv taiim ning tushunchasi, vujudga kelish
va rivojlanib borishi
Hozirgi kunda ko‘pchilik tomonidan eng bahsli deb tan olingan masala
eshitishda nuqsoni boiganva imkoniyati cheklangan bolalar uchun inklyuziv taiim ni
joriy etish masalasidir. Inklyuziv taiim n i joriy etish deganda, imkoniyati cheklangan
bolalar uchun xalqaro darajadagi ta iim sohasining siyosati va tajribasida muhim
oqibatlami nazarda tutiiadi.Inklyuziv ta iim , inson huquqlarini farqlari va turlarini
namoyon qilish, baholash va hisobga olishni, ijtimoiy adolat va adolatlilik
masalalarini, shuningdek nogironlikning ijtimoiy modeli va taiim ning ijtimoiy-
siyosiy modelini o 'z ichiga olgan ko‘p tomonlama konsepsiyadan iborat. Shuningdek,
maktabni transformatsiya qilish jarayoni va bolalar diqqatini taiim olish huquqi va
ta iim olish imkoniyatiga jalb etishni o ‘z ichiga oladi. Inklyuziv taiim ning umumiy
maqsadi sifatida
inklyuziv taiim ni talabalarga jamiyat hayotida ishtirok etish
imkoniyatini berish vositasi sifatida deb ta’kidlanadi1.
Eshitishda nuqsoni bo ig an bolalar uchun inklyuziv inklyuziv ta’limi 4 asosiy
tamoyilga tayanadi. Bu:
- birinchidan, ko‘plab o'quvchilami umumiy taiim ning ko‘plab va’dalar
beruvchi, qiziqarli va egiluvchan o'quv dasturlari bilan ta’minlash;
- ikkinchidan, o'ziga jalb etuvchi turfa xillik, kuchli tomonlari va chaqiriqlarga
e’tibor berilishi;
- uchinchidan, differensial ta iim va amaliyotni o'zida aks ettirish yordamida;
- to'rtinchidan, talabalar, o'qituvchilar, oilalar, boshqa mutaxassis va jamoat
muassasalari bilan birgalikdagi hamkorlik asosidagi hamjamiyatni tashkil etish.
Yuqorida bayon etilganlardan shu narsa ayon bo'ladiki, inklyuziv taiim
konstruktiv yo'naltirilgan holda imkoniyati cheklangan bolalar (SEND)ga taiim
berishni yaxshilashni ta’minlashga harakat qilmoqda.
Shunga qaramasdan,
yuqoridagi qarashlarga qarama qarshi holda, ayrim mualliflar taiim ning inklyuziv
natijalari aqlga zid mafkuraning bolalar uchun qurbonligi, deb ta’kidlaydilar
(Kauffman va Xallaxan 2005). Boshqalar esa inklyuziv taiim ning joriy etilishi urfga
kirgan atama (Armstrong va b. 2010), moda cho'qqisida esa, asl mol jahondagi
ko'plab kishilar uchun foydasiz va yetishib boimaydigan hisoblanadi, deb taxmin
qilishdi2.
|
| |
