Eshitfchda n u q son i b o ‘lgan b olalarga u m u m ta lim m u assasalarid a ta ’lim -

defektolog onaning e ’tiborini imkoniyati cheklangan farzandini 
um um talim
muasasalariga jalb qilish bolasida kichik bo ‘lsa-da, am m o uning rivojalinishida 
g ‘oyat muhim b o'lgan yutuqlar b o iis h i mum kinligiga qaratadi. Asta-sekin ona 
defektolog bergan topshiriqlar ustida uyda bolasi bilan ishlash m alakalariga ega 
bo 'lib boradi.
Uchinchi bosqichning maqsadi onaning k o 'z o 'n g id a um um talim muasasalarida 
imkoniyati cheklangan farzand ta ’limida shaxsiy ijodiy yondashuvlam i qidirish 
imkoniyatlarini ochib berishdan iborat.
V .V.Tkachevaning fikricha, aynan ijodiylikni nam oyon qilish onaga uzoq 
muddatli stress paytida salbiy ichki psixologik holatni susaytirish, o'zining nogiron 
farzand bilan b og'liq hayotiy qoidalari va qadriyatlarini qayta ko 'rib chiqish imkonini 
beradi. Imkoniyati cheklangan farzandga ega oilalarda mutaxassis-defektologning 
ota-onalar bilan olib boradigan psixokorreksion ishining shakllari turli-tum an bo'lib, 
E.G .Dem enteva tomonidan tak lif qilingan psixokorreksion modelga k o 'ra bu ishning 
quyidagi shakllari ta k lif qilinadi:
1. 
Ota-onalarga individual m aslahatlar berish. Bu m aslahatlar oilada nogiron 
bolaning ta ’limi, tarbiyasi va muloqotida yuzaga keladigan qiyinchiliklam i bartaraf 
etish maqsadida olib boriladi, shuningdek defektolog bilan ota-ona o'rtasid a o 'zaro 
shaxsiy aloqani o'm atishda asos vazifasini o'taydi.O ta-onalar bilan olib boriladigan 
dastlabki suhbatlarda defektolog ularga quyidagi qoidalarga rioya qilishni, bu 
qoidalar ulam ing hayotini ancha osonlashtirishini qayta-qayta ta ’kidlashi lozim. 
A w alam bor, defektolog ota-onalarga qo'rqinch, tushkunlik, um idsizlik tuyg'ularini 
yengish kerakligini, ikkinchidan, sodir b o'lgan vaziyatda aybdom i qidirish behuda 
vaqtni sarf qilish ekanini, bu o'rinda aybdom ing o 'zi yo'qligini uqtirishi kerak. 
Uchinchidan, ota-onalarga o 'z bolasiga va oilasiga qanday yordam talab qilinishini 
(tibbiy yoki psixologik-pedagogik, yoki har ikkalasi) aniqlab olishni maslahat 
beradi.Shunday qilib, defektolog ota-onalar bilan shaxsiy suhbatlarda ta ’limiy va 
psixologik ishni birga q o'shib olib boradi, y a’ni vaziyatni nazorat qilishga to'sqinlik 
qiladigan shubha va qo'rquv tuyg'ulariga ijobiy ta ’sir ko'rsatadi. Bundan tashqari 
oila oilaviy terapiya va ta ’lim iy treninglar dasturlariga ham jalb qilinishi mumkin. 
U lam ing maqsadi - oila a ’zolari o ‘rtasidagi m unosabatlam i yaxshilash, imkoniyati 
cheklangan farzandiga tug'ilishi va tarbiyasi bilan b og'liq tang vaziyatlar keltirib 
chiqargan yashirin m uam m olam i hal qilish.
O ta-onalar bilan olib boriladigan ishning individual m aslahatlar berish shakli 
odatda ikki yoki undan ortiq kishilar o'rtasidagi o 'zaro m unosabatlardan iborat 
bo'ladi. M aslahatlar davom ida m aslahatchi-defektologning maxsus bilimlari maslahat 
oluvchilarga kundalik m uam m olam i hal qilish yoki bo'lajak hatti-harakatlarga 
tayyorgarlik ko'rishga yordam beradi.Bu ish shaklidan foydalanish zarurati shu bilan 
belgilanadiki, nogiron bolaga ega oilalam ing ko'pchiligi o 'tk ir yoki surunkali stress 
holatida bo'ladilar, o'zlarining yangi m aqom lariga m oslasha olmaydilar, oila ichida 
va atrofdagilar bilan shaxslararo m unosabatlarda qiyinchiliklarga duch keladilar. 
Shuning uchun ularga ishning boshida yangi bilim lar bilan bir qatorda m axsus tashkil 
qilingan samimiy muloqot g 'o y at zarurdir.
95

2. Defektolog tomonidan maxsus ta’lim muassasasining boshqa mutaxassislari 
bilan hamkorlikda o ‘tkaziladigan turli m avzularga oid m ajlislarda ota-onalam ing 
qatnashuvi.
Bunday m ajlislar natijasida nogiron bolalam ing korreksion-rivojlantiruvchi 
faoliyati sohasida ham da bola bilan o ‘zaro samarali aloqa o'rnatish borasida 
kattalaming bilim doirasi kengayadi.
Shunday 
m aqsadlarda 
o'tkaziladigan 
m ajlislam ing 
taxm iniy 
mavzulari 
quyidagicha bo'lishi mumkin:
- “ O 'z-o'zini rivojlanishida kamchiligi bor bolaning otasi yoki onasi sifatida 
anglash” ;
- “Umumtalim m uasasalarida bolalar va ota-onalar o'rtasidagi to'qnashuvlar va 
ulam i yengft» o 'tish ” ;
- “Umumtalim muasasalarida bolalar tarbiyasida turli xil yondashuvlar va 
ulam ing tahlili”;
- “Umumtalim m uasasalarida jazolash va taqdirlash - tarafdolar va q arsh ilar’;
- “ Umumtalim m uasasalariga bolani m aktabga qanday tayyorlash kerak” va h.k.
3. Ota-onalar tom onidan umumtalim m uasasalarida korreksion pedagogning 
individual mashg'ulotlarini kuzatish. O ta-onalar bilan olib boriladigan bu ish shakli 
onalam ing bolalari bilan birgalikdagi faoliyatini tashkil qilishda xamkorlik 
ko'nikm alarini shakllantirishga, “ona - bola” juftligida jipslik, fikrdoshlik va 
hamjihatlikni m ustahkam lashga qaratiladi. Ona individual m ashg'ulot davom ida 
defektoiograng bola bilan ishlash usullarini kuzatar ekan, bu m ashg'ulotlam ing 
ishianmasim yozib borar ekan, eshitishida nuqsoni bolaning ta ’limi va tarbiyasi 
sohasida kerakli bilim lam i egallab boradi.
4. Bo'sh vaqtni birgalikda o'tkazish. O ta-onalar, bolalar va pedagoglam i yanada 
birlashtirish, ular o'rtasid a erkin, behijolat m unosabatlam i o 'm atish maqsadida 
o'tkaziladi. Bunday tadbirlam ing quyidagi mavzularini taklif qilish mumkin: “Yangi 
yilni kutish", “O najonim -m ehribonim ”, “N avro'z - bahor bayram i”, “ Eng yaxshi ota” 
va h.k.
5. Ota-onalar uchun stend. Stendda nam oyish qilinadigan m a’lum otlar va 
sahifalar kim ida har oyda yangilanib turishi kerak. Stend tarkibidagi “O ta-onalar 
universiteti’ b o'lim i ayniqsa katta am aliy aham iyat kasb etadi. Biron-bir sababga 
k o 'ra defektolog bilan shaxsan uchrashib, u bilan suhbatlasha olmagan ota-onalar o 'z
savollarini ihu bo'lim da qoldirishlari va javob olishlari mumkin.
6
. 
“Hayotimizdagi voqealar” kundaligini tutish. Ishning bu yo'nalishi 
E.L.Gonchirova va О .I.Kukushkina tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib, uni 
E.G.Dem erteva psixokorreksion ishga m oslashtirib, joriy qilgan. Bu bolaning 
m axsus tashkil qilingan va m untazam olib boriladigan ishi bo'lib, bunda bola o 'zi 
uchun quiay b o 'lg an belgilarda o 'z hayotini aks ettiradi. Bu yozm a matn, rasm, 
applikatsiya bo'lishi mumkin. Bu yo'nalishning maqsadi ota-onalar va bolalar 
o'rtasid a hamkorlik va birgalikdagi ijodkorlikni m ustahkam lashdan iborat.
7. Ota-onalar guruhi bilan olib boriladigan ish. Uning maqsadi: ta 'lim va tarbiya 
bilan bog'liq m uam m olam i tahlil qilish; bola bilan o 'zaro m unosabatlarda mos 
m uloqot va hulq-atvor shakllarini tanlash; um um ta’lim va maxsus ta ’lim muassasa
96

mutaxassislari 
bilan 
konstruktiv 
va 
ishchan 
munosabatlam i 
o'm atish.B u 
yo'nalishdagi ish ota-ona uchun bolaga pedagogik va psixologik ta ’sir ko'rsatish 
vositalarini kengaytirishga, bola bilan o ‘zaro m unosabatlam ing yangi usullaridan 
foydalanishni mashq qilishga yordam beradi. Bunday hatti-harakatlar, o ‘z navbatida, 
imkoniyati cheklangan bola tarbiyalanayotgan oilada ichki m unosabatlam ing 
u yg‘unlashuviga, oilaning ijtimoiy m oslashuviga asos bo 'lib xizmat qiladi.Ishning bu 
shaklida 
ota-onalarning 
farzandi 
bilan 
o 'zaro 
munosabatlarida, 
imkoniyati 
cheklangan bolaning ongida quyidagi ijobiy o'zgarishlar yuz berishini kuzatish 
mumkin: im koniyati cheklangan bola oilaviy m unosabatlam i yaxshiroq idrok eta 
boshlaydi; bola o 'zining oila jam oasida o 'z o 'm in i anglab boradi; ota-onalarning 
bolalariga m unosabatlarida muayyan tartib va reja paydo bo'ladi;ota-onalam ing 
imkoniyati cheklangan bolalarga munosabatlarida m uvozanat paydo bo'lad i, ular 
bolalarini qanday bo'Isa, shunday qabul qila boshlaydilar, munosabatlarida iliqlik, 
tushunish yuzaga keladi.Im koniyati cheklangan bolaning rivojlanish qonuniyatlari, 
ta iim va tarbiyaning har xil modellari, bolalar shaxsi va hulq-atvorining o 'zig a xos 
xususiyatlari haqida har tom onlam a m a’lum otga ega bo'lgan oila a ’zolari o 'z
kelajaklariga ishonch bilan qaray boshlaydilar.
8
. 
G uruhda olib boriladigan ta ’sirchan ish shakllaridan biri bu treninglardir. 
Psixologik va ta ’limiy treninglar ayniqsa keng tarqalgan. Psixologik trening o'zid a 
bir qator indidividual va guruhli ish shakllarini birlashtiradi ham da yangi psixologik 
m alakalar va ko'nikm alam i shakllantirishga qaratilgan bo'ladi. H ozirda trening 
dasturlarining maqsadlari tobora kengayib borm oqda, treninglar am aliy psixologiya 
sohasi chegaralaridan chiqib, ijtimoiy sohada, ta ’lim tizim ida ham keng 
qo'llanm oqda.
U m um talim m uasasalariga jalb etish b o'yicha ota-onalar uchun m o'ljallangan 
treninglar avvalam bor oilaviy mikromuhitni boshqarishga, o 'zaro maqbul 
m unosabatlam i o'm atishga, m uammoli vaziyatlardan to 'g 'r i y o 'l topishga yordam 
beradigan m alaka va ko'nikm alam i rivojlantirishga qaratilgan bo'ladi. Trening ota- 
onalarning psixologik-pedagogik ta ’limi bilan b og'liq m uam m olam i hal qilishning 
eng istiqbolli shaklidir. Zero bu m uam m oning dolzarbligi so'nggi yillarda ayniqsa 
ortib borm oqda. O 'zlari ham nogiron b o'lgan ota-onalarga nisbatan esa uning 
o'tkirligi yanada ortadi.
O ta-onalar bilan olib boriladigan guruhli ish shakllari ularga bir-birlari bilan 
tajriba alm ashinish, o 'z savollariga m uam m olari xuddi o'zlarinikiga o'xshagan 
guruhdoshlaridan ja v o b olish imkonini beradi. A xborot alm ashinish jarayonida 
peshqadam lik nam oyon qilgan ota-onaning faolligi, o 'zig a bo'lgan ishonchi yanada 
ortib boradi.
D efektologlam ing va m axsus ijtim oiy pedagoglam ing ish tajribalarida guruhli 
ish shakllari, xususan ota-onalar uchun ta ’limiy treninglar ijtim oiy-pedagogik 
ta ’sim ing yetakchi texnologiyalari qatoridan o 'rin oladi. U lam ing sam aradoriigi chet 
el tajribasida o 'z isbotini topdi.Shunday qilib, defektolog imkoniyati cheklangan bola 
va uning oilasi hayotida katta rol o'ynaydi. O 'z faoliyatida u asosan m aslahat berish, 
treninglar o'tkazish, patronaj usullaridan foydalanadi. Bu ish usullari va shakllari 
asosan chet el tajribasidan o'zlashtirilgan. Shuning uchun bizda yaxlit ijtimoiy-
97

pedagogik fcxnologiyalar haqida so‘z yuritish hali erta. Ular hozircha shakllanish va 
sinovdan o'tish bosqichidadir.M axsus maktab o'qituvchi va tarbiyachilarini ota -
onalar bilai maktab ham korligida ishlashda quyidagi vazifalam i shartli ravishda 
ajratish muiikin:
- ota- onalarda 
um um ta’lim maktablarida imkoniyati cheklangan bolalam i 
tarbiyalash va o'qitish maqsadlarini to 'g 'ri tushunishni shakllantirish;
- u n u m ta’lim maktablarida maktab jam oasi bilan birgalikda Imkoniyati 
cheklanganibolalami har tomonlama rivojlantirish bo'yicha ishlami am alga oshirish;
- u m im ta’lim maktablarida pedagogik faoliyatning turli yo'nalishlari bo'yicha 
bilim lam i cmmalashtirish, korreksiya ishi metod va usullari bilan tanishtirish;
- urrum ta’lim m aktablarida oilaviy tarbiya tajribasini o'rganish, uni ota -
onalar o'rtasida targ'ib qilish, maktab faoliyatida undan foydalanish.
Yuqeridagi vazifalam i qilishning shartlaridan biri har bir Imkoniyati 
cheklanganbola o'sayotgan oilaning tarkibi, tarbiya xarakteri 
bilan tanishish 
sanaladi, bolalar o'sayotgan oila haqidagi axborot keng qam rovli bo'lishi kerak. 
Odatda. bu axborot bola mehnat ta ’limi m aktabida tarbiyalangan barcha yillar 
mobaynida to'planadi va to'ldirib boriladi. Imkoniyati cheklanganbolaning oiladagi 
tarbiya 
staroiti 
bilan 
tanishish jarayonida 
m aktab 
pedagoglari 
qo'yidagi 
m a’lumotlarga ega bo'lishi zarur:
- oila tarkibi, kattalam ing m ashg'ulot turi, m oddiy ta'm inlanganligi, sanitar -
gigiyenik slaroitlar,oilada eshitishda nuqsoni bo'lganbola yoki shaxsning mavjudligi;
- oiladagi munosabatlar, ota - onaning um um iy madaniy darajasi, bolalarga, 
jum ladan Inkoniyati cheklanganbolaga ota- onasining munosabati;
- bobning uydagi xulqi va m ashg'ulotlari, sevgan m ashg'ulotlari, oilada 
Imkoniyati cheklanganbola bilan munosabat shakllari, oila a ’zolari tom onidan uning 
faoliyati va xulqiga talablam ing qo'yilishi, kun tartibining bajarilishi, bolaning uy 
m ehnatida bhtiroki;
- oti - onalam ing um um ta’lim va maxsus ishlam ing olib borilishiga 
m unosabati 
mutaxassis maslahatlarini olishi, oilada m ashg'ulaotlarning tashkil 
qilingani, tila a ’zolarining Imkoniyati cheklanganbola bilan ishlarda ishtiroki, o 'z
pedagogik imkoniyatlarini baholashi, Imkoniyati cheklanganbola bilan ishlar 
samaradaorligini baholashi, uning imkoniyatlariga ishonishi;
- 
cda-ona 
Imkoniyati 
cheklanganbola 
tarbiyasida 
duch 
kelayotgan 
qiyinchilikhr xarakteri;
- o t a - onalam ing Imkoniyati cheklanganbolaning maktab ta ’limi va tarbiyasi 
mazmuni, lirli yo'nalishlardagi ish metodlari haqida bilimlari, ota - onalam ing 
pedagoglarbilan korreksion - pedagogik ishlarda qatnashish istagi va manfaatdorligi.
Imkoniyati cheklanganbola tarbiyasida oila va m aktab ham korligini qo'yidagi 
yo'nalishlari tasniflanadi: Individual ish 
yo'nalishlari maktabga ota-ona tashrifi, 
oilaga 
o'qtuvchi tashrifi .o'qituvchining individual konsultatsiyalari ,ota-ona bilan 
yozishmalami qamrab oladi. Jamoaviy ish yo'nalishlari ota-onalar uchun lektoriylar 
,tematik koisultatsiyalar,ota-onalar uchun kechalar.ochiq eshiklar kuni,konsertlar,ijodiy 
,o'quv ishlai ko'rgazmasi ota-onalar majlislari kabi ish turlarini o'zida jamlaydi.
98

Maxsus maktab faoliyatida ota - onalar bilan ishlashning jam oaviy 
shakllaridan ham foydalaniladi . Bularga umumiy va sin f ota - onalar majlislari, 
lektoriylar, «davra suhbatlari», ota - onalar konferensiyalari, bolalar bilan ishlashda 
tajriba almashish b o'yicha seminarlar, guruhda konsultatsiyalar, ochiq eshiklar kuni, 
bolalar ishlari ko'rgazm alari, bayram va ertaliklar, m uassasa va guruh tadbirlarida ota
- onalam ing ishtirokini kiritish mumkin.
O ta - onalar majlisi keng tarqalgan ish shakllaridan biri sanaladi. Majlis 
umumiy maktab yoki 
sin f o'quvchilari ota - onalari uchun bo'lishi mumkin. 
Umumiy 
ota - onalar majlislari yiliga 2 - 3 marta. sinfda csa har chorakda 
o'tkaziladi. umumiy m ajlislarda ota - onalam i maktab ishining mazmuni bilan 
tanishtiriladi, m a’m uriyatning m a’lum vaqt oralig'idagi faoliyat to 'g 'risid ag i 
hisoboti, ota - onalar qo'm itasining hisoboti tinglanadi. Ota - onalar uchun qiziqarli 
m avzularda, masalan «M ehnat faoliyati-Imkoniyati cheklanganbolalam i tarbiyalash 
asosi» «Bolalarda mehnat qilish ehtiyojini tarbiyalash», «O 'quvchilam i tarbiyalashda 
m aktab,oila va mahalla ham korligi», «Bolalam i o'ziga xos rivojlanishidagi zaiflik va 
nuqsonlam i bartaraf etish yo'llari» kabi mavzularda m a’m zalar qilinadi. Sinfda ota -
onalar yig'ilishlarida shu sin f ota - onalari uchun dolzarb masalalar muhokama 
qilinadi. M axsus m aktab pedagog va tarbiyachi ota - onalam i bolalar tarbiyasi va 
ta’lim ining turli yo'nalishlariga oid ishlar mazmuni bilan qulay va tushunarli tarzda 
tanishtiradi. Bolalam ing oiladagi tarbiyasi haqidagi axborotlar, masalan, «Bolalar 
uchun kun tartibini tashkil qilish», «Bolalarda madaniy - gigiyenik ko'nikm alarni 
tarbiyalash» mavzulari bilan chiqadigan tarbiyachilam ing ishtiroki muhim sanaladi. 
Sinfda ota - onalar majlisida pedagoglar ta iim n in g natijaliligi, turli yo'nalishlardagi 
ish natijalari haqida ota - onalarga m a’lum qiladi. Bolalar bilan ish samaradorligini 
tavsiflayotib, e ’tibom i qiyinchiliklarga, bola rivojlanishidagi salbiy tomonlarga 
qaratm asdan, balki bolaning imkoniyatlari, uning ta ’lim da ilgarilab borishini 
ko'rsatib berish muhim. Bola bilan ishdagi qiyinchiliklam i ota - onalar bilan yakka 
tartibdagi suhbatlarda ochib berish, muhimi ota - onalar bu qiyinchiliklam i bartaraf 
etish uchun nim a qila olishlarini ko'rsatib bergan m a’qul. S in f ota - onalar majlisi 
pedagoglardan jiddiy tayyorgarlikni talab qiladi. Bunda xabam i tayyorlash, 
qo'rgazm ali - illyustrativ materialni (tablichkalar, q o 'lb o la kitobchalar, didaktik 
o 'yinlar, fotosuratlar, rasmlar, bolalam ing ishlari va 
sh.k.) tanlash kata aham iyat 
kasb etadi. Shuningdek pedagoglar m uhokam a mavzusiga oid ota - onalar uchun 
qulay, tushunarli adabiyotlam i tavsiya qilishlari, uni o'qiganda nim alarga e ’tibom i 
qaratish lozimligini tushuntirishlari zarur. Ota - onalar majlislariga ota - onalar 
ishtirokida tayyorlangan 
bolalam ing ishlari, rasmlari ko'rgazm asini tayyorlash 
maqsadga m uvofiq. B olalam i o'qitishning konkret m asalalari ko'pincha korreksion 
ishlar bilan bog'liq bo'lib, tem atik ota - onalar yig'ilishlarida, davra suhbatlarida, ota
- onalar uchun lektoriylarda muhokama qilinadi.O ta - onalar universiteti yoki 
lektoriy ota - onalami defektologikaning umumiy masalalari bilan m a’muriyat 
tomonidan oldindan tuzilgan reja asosida sistemali tarzda tanishtirib borish ko'zda 
tutadi. Ota - onalar uchun vrach, metodist, psixolog, pedagog m a’ruzalari, odatda, 
oyda bir marta o'tkaziladi. Ota - onalar uchun 
um um iy yoki sinfda mavzuli 
konsultatsiyalari o'tkazilganda ota - onalar oldindan yozm a ravishda savollarini
99

berishi m im kin. Bir mavzu yuzasidan savollar to 'planib qolganiga k o 'ra ota - onalar 
uchun sinfja konsultatsiyalar mazmuni shakllantiriladi. Um um iy konsultatsiyalarda 
bolalar salcmatligini m uhofaza qilish, o ‘z -o 'z ig a hizm at malakalarini shakilantirish 
va ota - cnalarni qiziqtirgan boshqa k o ‘plab m asalalar m uhokam a qilinadi. Ota -
onalar uchin sinfda konsultatsiyalar shu yoshdagi bola tarbiyasi va ta ’limiga oid 
konkret m a ala g a bag'ishlanadi. Pedagoglar axborotlari konkret xarakterga ega, ota -
onalar uchm tushunarli b o'lishi, misollar nam oyishi, turli didaktik vositalar bilan 
to'ldirib bcrilishi lozim. Ota - onalar konferensiyalarini tashkil qilish m uhim va 
foydali ish shakli sanaladi, uning m aqsadi ota - onalam ing oilada farzand tarbiyasi 
tajribasini sm m alashtirishdan iborat. Bunday konferensiyalar yilda 1-2 marotaba 
o'tkaziladi. U lam i m aktab va ota - onalar qo'm itasi, pedagoglar tayyorlaydi. Bu 
konferensijalarda ota - onalar oilada farzand tarbiyasiga oid tajriba almashadi, turli 
yo'nalishlat, m asalan mehnatsevarlikni tarbiyalash, oilada bola bilan o 'zaro 
m unosabathm i shakilantirish, jism oniy tarbiya b o'y ich a ish m azm unini ochib beradi.
O ta - onalar bilan ish shakllaridan yana bin ochiq eshiklar kuni sanaladi. Bu 
kunlari o t a - onalar sinflardagi frontal yoki individual m ashg'ulotlarda qatnashishi, 
bolalam ingsayr davom idagi, kun tartibi vaziyatlarini o 'tkazish chog'idagi muloqoti 
va m ashg'Uotlarini kuzatish, pedagoglar, katta tarbiyachi, m udir bilan uchrashish va 
suhbatlashiih imkoniga ega bo'ladi. 
Shunday qilib, ota - onalar bilan olib 
boriladigan individualjam oaviy 
ish shakllari m axsus maktab va ota - onalam i 
ham korligiii y o'lga qo'yish, maktabda , oilada Imkoniyati cheklangano'quvchilam i 
tarbiyalasM a sam arali natijalarga erishishni k o 'zd a tutadi. M axsus m aktab m azkur 
yo 'ld an b o a r ekan , ota — onalam i ham korlikga jalb etish,ota - onalam i pedagogik 
bilim, m ahkalari darajasini oshirish, maktab va oilaning um um iy korreksion- 
tarbiyaviy izim ini yaratish imkoniga ega bo'ladi.
100

Download 39,59 Mb.