muayyan kasb-hunar egallashga yo'llash, tayyorlash ham da ijtimoiy moslashish
vazifasi o 'z yechimini topadi. Shu sababli ham bugungi kunda inklyuziv ta ’limni
rivojlantirish masalasiga jiddiy e 'tib o r qaratish m uhim . Farzandlarim izning
m a ’naviy ham da jism oniy
sog'lom , kelajagi buyuk O 'zbekistonning ilg'or
fuqarosi bo 'lib yetishishlari uchun barcha - jam iyatim iz har bir a ’zosi ham jihat
b o 'lib harakat qilishi lozim.
Inklyuziv ta ’limni m uvaffaqiyatli ta’lim
qatnashchilarining hamkorligini am alga oshirishda m axsus maktab o'qituvchi va
tarbiyachilaridan kasbiy savodxonlik, delikatlik, ham dardlik, izchillik va qat’iyat
nam oyon qilish talab ctiladi. Ota - onalarning farzand tarbiyasi bilan sistemali
shug'ullanish, uning ta ’limida qatnash
istagi k o 'p
jihatdan m axsus
maktab
pedagoglarining ota - onalar bilan shaxsiy va ish tartibida aloqalam i y o 'lg a qo'y a
olishi, o 'zining bolalar bilan ishlashi namunasi bilan qiziqtira olishi, turli
yo'nalishlardagi ish metod va usullarini qulay shaklda tushuntirishi va nam oyish
etib berishi bilan bog'liq.
Inklyuziv ta'lim ni
qatnashchilarining ota — onalar bilan maktab
ham korligida ishlashda quyidagi vazifalam i shartli ravishda ajratish mumkin:
- ota- onalarda
inklyuziv ta ’limni
m aqsadlarini to 'g 'r i tushunishni
shakllantirish;
maktab jam oasi bilan birgalikda
aloxida yordam ga muxtoj
bo'lgan
bolalam i har tom onlam a rivojlantirish bo'y ich a
ishlarni am alga oshirish;
- pedagogik faoliyatning turli yo'nalishlari bo'yicha bilim lam i ommalashtirish,
korreksiya ishi metod va usullari bilan tanishtirish;
- oilaviy tarbiya tajribasini o'rganish, uni ota - onalar o'rtasida ta rg 'ib qilish,
maxsus maktab faoliyatida undan foydalanish.
Yuqoridagi vazifalam i qilishning shartlaridan biri h a r bir aloxida yordamga
muxtoj bola o'sayotgan oilaning tarkibi, tarbiya xarakteri bilan tanishish sanaladi,
bolalar o'sayotgan oila haqidagi axborot keng qamrovli b o'lishi kerak. Odatda, bu
axborot bola maxsus m aktabida tarbiyalangan barcha yillar m obaynida to'planadi va
to'ldirib boriladi. Aloxida yordam ga muxtoj bolaning oiladagi
tarbiya sharoiti
bilan tanishish jarayonida maxsus maktab pedagoglari qo'yidagi m a’lumotlarga ega
bo'lishi zarur:
- oila tarkibi, kattalam ing m ashg'ulot turi, m oddiy t a ’minlanganligi,
sanitar -
gigienik sharoitlar,oilada aloxida yordamga muxtoj bola yoki shaxsning mavjudligi;
- oiladagi munosabatlar, ota - onaning umumiy m adaniy darajasi. bolalarga,
jum ladan aloxida yordamga muxtoj bolaga ota- onasining m unosabati;
- bolaning uydagi xulqi va m ashg'ulotlari, sevgan m ashg'ulotlari, oilada
aloxida yordam ga muxtoj bola bilan munosabat shakllari, oila a ’zolari tomonidan
uning faoliyati va xulqiga talablam ing qo'yilishi, kun tartibining bajarilishi,
bolaning
uy m ehnatida ishtiroki;
85
- oti - onalam ing um um ta’lim va m axsus ishlam ing olib borilishiga
m unosabati
m utaxassis maslahatlarini olishi, oilada m ashg‘ulaotlam ing tashkil
qilingani, dla a ’zolarining aloxida yordam ga muxtoj bola bilan ishlarda ishtiroki,
o ‘z pedagogik imkoniyatlarini baholashi, aloxida yordam ga muxtoj bola bilan ishlar
samaradaoifigini baholashi, uning imkoniyatlariga ishonishi;
-
ota-ona
aloxida yordam ga muxtoj
bola tarbiyasida duch kelayotgan
qiyinchilikhr xaraktcri;
- ota - onalam ing aloxida yordam ga muxtoj bolaning m aktab ta ’limi va
tarbiyasi nrazmuni, turli yo'nalishlardagi ish metodlari haqida bilimlari, ota -
onalam ing pedagoglar bilan korreksion - pedagogik ishlarda qatnashish istagi va
manfaatdorligi.
Aloxida yordam ga muxtoj
bola tarbiyasida oila va maktab hamkorligini
q o'yidagi
30
‘nalishlari tasniflanadi: Individual ish yo'nalishlari
maktabga ota-ona
tashrifi, oil^ga o'qituvchi tashrifi ,o‘qituvehining individual konsultatsiyalari ,ota-ona
bilan yozi&malami qamrab oladi. Jamoaviy ish
yo'nalishlari ota-onaiar uchun
lektoriylar ,tematik
konsultatsiyalar,ota-onalar
uchun
kechalar,ochiq
eshiklar
kuni,konseitlar,ijodiy ,o'quv ishlar ko'rgazmasi ota-onalar majlislari kabi ish turlarini
o'zida jam ltydi46.
Aloxida ycrdainga muxtoj bola m axsus maktabiga qabul qilinganda pedagoglar
tom onidan olingan va keyinchalik. ota - onasi bilan tanishganlik sari
to'ldirib
boriladigan axborot ish modelini qurish, o 'za ro ham korlik
shakl va metodlarini
tanlash uchin asos bo'ladi. Odatda, aloxida yordam ga muxtoj bolaning ota - onalari
tarkibi ijtinooiy xarakteristikasiga k o 'ra ham, umumiy madaniy darajasiga k o 'ra ham,
aloxida yoriam ga muxtoj bolaga munosabati va uning imkoniyatlarini baholashga
k o 'ra ham jid a xilm a - xil. Shu sababli pedagoglar ota - onalar bilan m uloqot uslubi,
umumiy isi shakllarini belgilab olishi shart. Pedagoglar tom onidan ish rejasining
rasm iy bajarilishi em as, balki
aloxida yordam ga m uxtoj
bola va uning oilasi
hayotida cptnashish muhim. Ota - onalam ing umumiy
ishda qatnishish istagi
ko'pincha ilarga qo'yiladigan talablam ing q a t’iyligi bilan em as, balki pedagog va
tarbiyachilaning o 'z ishiga berilganligi, tarbiyalanuvchilariga muhabbati, aloxida
yordam ga nuxtoj bolalam i rivojlantirish ishida maksim al natijaga erishishga intilishi
bilan b o g 'lq . Ayrim aloxida yordam ga muxtoj bolalam ing maktabdagi o'qitish
natijasida nvojlanishini konkret nam oyish qilish, ulam ing tengdoshlari va begona
kishilar bihn nutqiy m uloqot im koniyatlari b a’zida
ota - onalarga m a’ruza va
tavsiyalardai ko 'ra ko'proq ta ’sir o'tkazishi m um kin.M axsus
maktabi faoliyatida
ota - onalff bilan ishlashning jam oaviy shakllaridan ham foydalaniladi . Bularga
um um iy v a s in f ota - onalar m ajlislari, lektoriylar, «davra suhbatlari», ota - onalar
konferensijalari. bolalar bilan ishlashda
tajriba alm ashish bo'yicha seminarlar,
