damlashadi. Bobo bilan birga uyga keta turib, yo‘Ida yana o'rtoq-
larini uchratadi. Ular qush uyasini buzaman deb, daraxt butog‘iga
o'ralib, chum chuq bolalarini yeyishga payt poylab turgan ilondan
qo ‘rqib, daraxtdan yiqilib qochib ketishayotgan edi. Bola bobosi
bilan yerda yotgan chumchuqlarga yordam berib, ilonni o'ldirishadi.
Bolalar esa bo ‘lgan voqeadan afsuslangan holda uyga qaytadilar.
Endi ekologik tarbiyani «Ona ti 1 i» darsida k o ‘rib chiqsak.
4 -sin f ona tili darsligida «Turg'un bobom» she’ri berilgan. Bu
she’rda ekologik tarbiya olg‘a surilgan.
Turgan bobom
Keng bepoyon vodiylarni,
Ko‘rkam
yoz bezar,
Tun qo ‘ynida Turg‘un bobom,
Dalani kezar.
Qodidagi katta ketmon,
Yarqirab kunda,
Egatlarga shildiratib,
Suv quyar tunda.
0 ‘zi juda ishga chaqqon,
Taniqli suvchi.
Uni sevar har dehqon,
Har bir o ‘quvchi.
Zilol suvlar paxtazorda,
Shildirab oqar,
Gullayotgan ko‘m -ko‘k g‘o ‘za,
Bobomga boqar.
«M atem atika» fanini ham ekologik tarbiyaga misol qilib ol-
sak b o ‘ladi. 4 -sin f darsligining «H ajm larni o ‘lchash» m avzu-
sida 883-masala bor.
O'quvchilar bo ‘yi 40 metr, eni bo‘yidan 10 m etr qisqa may-
donda bog‘ barpo etishdi. Bog‘ maydonining yuzini toping. Bog‘
atrofini qanday uzunlikdagi devor bilan o ‘rash mumkin?
Shu kabi
odobnoma
darsida ham
ekologik tarbiya yuzasidan
matnlar, mashg‘ulotlarlar berilgan. 3-sinfda «Ona tabiat — go’zal-
lik manbayi» nomli uch soatlik bo ‘lim berilgan bo‘lib, bular:
«Gullar rangni qaydan olar», «Qanotli m e’morlar», «Tabiatni
asrash odobi» nomli mavzularidir. 0 ‘qituvchi bu mavzularni o ‘ta-
yotganda, tabiat haqida, ekologik tarbiya haqida m a’lumot beradi.
40
Estelik tarbiya —
bu o ‘quvchilarni voqelikdagi, san’atdagi,
tabiatdagi, kishilarning ijtimoiy va m ehnat munosabatlaridagi, tur-
mushdagi go‘zallikni idrok qilish ham da tushunishga o ‘rgatish,
ulaming badiiy didini o ‘stirish, ularda go‘zallikka muhabbat uy-
g‘otish va hayotga go‘zallik olib kirish qobiliyatlarini tarbiyalashdir.
Estetik tarbiya o ‘quvchilarda estetik bilim, ko‘nikma va ma-
lakalarni shakllantirish ham da estetik his-tuyg‘u,
qiziqish, eh-
tiyoj, baho berish kabi xislatlarni tarbiyalash masalasini o ‘z ichiga
oladi. Estetik tarbiya bo ‘yicha asosiy fan musiqa bo‘lib, rasm, ya’ni
tasviriy san’at bo‘lib, jismoniy tarbiya, m ehnat, o ‘qish, ona tili
uni to ‘ldirib, mustahkamlab boradi. Masalan,
tasviriy san ’at
dar-
sida did, ya’ni estetik did bilan rasm chizadi va estetik mulohaza
bilan yondashadi.
Mehnat darsida
ham bola estetik tarbiya orqali yondashadi.
Masalan, qizlar kashtani estetik did bilan tikishadi,
dasturxon tu-
zatayotganda yoki kiyim tikayotganda yanada orasta bo‘lishadi.
Estetik tarbiyaga misol qilib, jismoniy tarbiya darsini olsak, aso
siy mashqlardan biri: tik turgan holda yurish va bayroqchalar bilan
mashq qilish darsning maqsadi bo‘lsa, bu holatni estetik mulohaza
bilan, oyoq uchida asta-sekin ko‘tarilib, bayroqchalami yon tomon-
larga va keyin yuqoriga ko‘tarib, estetik qiziqish bilan bajarishadi.
Yuqoridagi misollardan shunday xulosa chiqarish mumkinki,
demak fanlararo integratsiya, ya’ni fanlararo uzviylik bog‘liqlik
mavjud. Chunki, biron fanning maqsadi, ya’ni bolalarda nutq
o ‘stirish,
axloqiy tarbiya, ekologik tarbiya, estetik tarbiya barcha
fanlarda o ‘z aksini topgan.
