Saodat soqchilari
Shonli g‘olib armiya,
G ’ururimiz, faxrimiz.
Tilga olsak nomini,
Ochiladi bahrimiz.
U bor hayot kundan kun,
Yasharadi odatda,
Vatanimiz mangu hur,
Xalqimiz saodatda.
Agar iflos qo ’lini,
Yurtimizga cho‘zsa yov,
Armiyamiz zarbidan
Yanchiladi beayov.
36
Baxtimizga bor bo‘ling,
Vatan mehribonlari,
Saodat soqchilari,
Tinchlikning posbonlari.
She’m i to ‘xtamlariga rioya qilib, ifodali o ‘qishga tayyorlaning.
4 -sin f
matematika
darsligini ko‘rib chiqsak, bunda m ate-
matik atam alar orqali, o ‘lchov birliklari, masalalar, amalni og‘-
zaki bajarish orqali nutq o ‘stirish jarayoni ro‘y beradi.
«Ikki xonali va uch xonali songa ko‘paytirish» mavzusidagi
930-mashqda 36 ni 47 ga qanday ko‘paytirilganiga tushuntirish
berilgan.
Tushuntirish: 36 ni 47 ga ko'paytirish kerak. Ko‘paytiramiz.
36 ni 7 ga birinchi to ‘liqsiz ko‘paytma 252 ni hosil qilamiz.
K o ‘paytiram iz: 36 ni 40 ga, ikkinchi toTiqsiz ko‘paytm a
1440 ni hosil qilamiz.
ToOiqsiz ko‘paytmalami qo‘shsak, ko‘paytma 1692 hosil bo‘ladi.
Tabiatshunoslik darsida,
y a ’ni 4-sinfning tabiatshunoslik
darsligida bir qancha 0 ‘zbekistonning geografik o‘rni, o ‘rmon-
lari, hayvonot olami, yerosti qazilma boyliklari haqida matnlar
berilgan bo‘lib, bolalar bu m atnlam i o ‘qib, gapirib berish davo-
mida nutq o ‘stirish jarayoni ro ‘y beradi.
Jonajon o4kamiz Oizbekiston
0 ‘zbekiston 447,1 ming km2 yer maydonini egallaydi. U g‘arb-
dan sharqqa to m o n 1400 km .ga, shim oldan janubga tom on
925 km.ga cho‘zilgan. 0 ‘zbekistonning eng yaqin qo‘shnilari ja-
nubi-g‘arbda Turkmaniston, janubi-sharqda Tojikiston, shimoli
sharqda Qirg‘iziston. Bu respublikalarning tabiati, yer yuzasi-
ning shakli, ob-havo sharoiti, o ‘simliklari va hayvonlari jihatidan
bir-biriga o ‘xshash. 0 ‘zbekistonning shimolida juda katta yer may
donini egallaydigan Q ozog‘iston joylashgan. Bu respublikalar
Markaziy Osiyo degan umumiy nom bilan atalib kelinmoqda.
0 ‘zbekiston janubdan Afg‘oniston bilan chegaradosh. Chegaralar
xaritada shartli belgilar bilan ifodalanadi.
Shu kabi
odobnoma
darsida ham bir qancha odob-axloqqa oid
m atnlar, she’rlar, hikoyalar, hikm atli so‘zlar berilgan b o ‘lib,
bulam i ham o ‘quvchi o ‘qish, gapirish jarayonida nutq o ‘stiradi,
bulaming barchasi integratsiyadir. 4-sinf «Odobnoma» darsligidagi
«Umr o ‘tib borar misoli ertak» she’rida shunday satrlar bor:
37
Um r o ‘tib borar misoli ertak,
Ertaning ketidan kelib qolar shorn,
Faqat g‘aflat ichra yotmagin yurak,
Qaytib kelmas sira bu yoshlik ayyom,
Payt kelar, va’daning qimmati qolmas,
M uhlat bermas u dam toflgan paymona.
0 ‘tgan bir oningni qaytara olmas,
Na ko‘z yosh, na afsus va na bahona...
(Abdulla Oripov)
Axloqiy tarbiya —
ijtimoiy ong shakllaridan biri bo‘lib, muay-
yan jamiyatda yashovchi kishilar amal qilishi zarur boflgan m a’lum
xatti-harakat qoidalari yig'indisi. Axloq-odob tarbiyasi milliy-
m a’naviy, umuminsoniy qadriyatlar asosida amalga oshiriladi.
Axloqiy tarbiyaning vazifasidan biri — ongli intizom boflishidir.
A bdulla Avloniy «Intizom deb q ilad u rg ‘on ibodatlarim izni,
ishlarimizni har birini o ‘z vaqtida tartibi ila qilmoqni aytilur. Agar
yer yuzida intizom bo‘lmasa edi, insonlar bir daqiqa yasholmas
edilar», deb ta ’kidlaydi. Demak, asosan, odobnom a darslarida
axloqiy tarbiya berib, bilim, ko‘nikma, malaka hosil qilinsa, boshqa
fanlarda uni mustahkamlab to ‘ldirib boriladi.
Masalan, 3-sinfning «Odobnoma» darsida 4-darsning mavzusi
«Qarilik — donolik» (1 soatli) berilgan. Bu darsda o'qituvchi
«Qobusnoma» kitobini ko‘rsatib, undan qariyalar haqida, «Qarilik
va yigitlik sifati zikrida» bobi o ‘qib beriladi va muhokama etiladi.
Xalq maqollaridan misollar keltirib, axloqiy tarbiya beriladi.
O'qish
darsligining deyarli ko‘p mavzulari axloqiy tarbiyaga
qaratilgan. 4-sinfning o ‘qish darsligida «Salomlashish odobi» de-
gan mavzu bor. Bunda: Salom — salomatlik m a’nosini ifodalaydi.
Agar sendan necha mavridda salomlashish kerak, deb so‘rashsa,
yetti holatda, deb javob bergin. A w alo, yoru do ‘stlami, katta-
kichiklarni, aka-ukangni ko'rganda salom berishing lozim...
Ikkinchi,
jam oat joylariga borganingda salom berishing kerak.
Uchinchi,
biron xonadonga borsang, u yerga salom berib kirgin.
To ‘rtinchi,
bir yerda jam bo ‘lib o ‘tirgan kishilar davriga kir-
sang salomlashgin. Kishilar huzuridan turayotganingda ham sa-
lomlashishni unutm a, uni hayrlashish salomi deyiladi.
Oltinchi,
maqbaraga, qabristonga borsang, salom ber.
Yettinchi,
o ‘z xonadoningga salom berishni kanda qilma.
38
Ona tili
darsligida ham k o ‘p m ashqlar axloqiy tarbiyaga
qaratilgan. 4-sinf ona tili darsligini olsak, «Olmosh so‘z turku-
midir» mavzusida 269-mashqda: olm oshlarni topib, o ‘zi bog‘-
langan so‘z bilan birga ko‘chiring. 0 ‘qituvchi bu she’rni o ‘qib
berar ekan, axloqiy tom onlarini ochib berishi kerak.
Axloqiy tarbiya
|
