Matematik bilimlar integratsiyasi

Turli sanalar va miqdorlarga oid sonli m a’lumotlar uchraydi. 
Yozuvchi shoirlarning hayotiga oid sana va bosqichlar m ate- 
matik bilimlarni talab qiladi.
Ayniqsa, sonli m a’lumot tabiatshunoslik darslarida ko‘p uch­
raydi. M asalan, kuzatuvlar kundaliginirig to ‘ldirilishi, kunlar, 
kunlik harorat kabi sonli m a'lum otlarni o ‘z.ichiga oladi.
Shunga o ‘xshash «Matematika» fani mehnat, rasm, jismoniy 
tarbiya darslaridan ham o ‘ylanishi mumkin.
«Matematika» fanidan «Ikki xonali songa bo‘lish»
mavzusidagi 1 soatli dars ishlanmasi
Mavzu:
«Ikki xonali songa bo’lish».
Darsning maqsadi:
1) ikki xonali songa yozma boiish ko‘nikma- 
sini mustahkamlash, masalalar yechish; 2) Matematik qobiliyatlar, 
ijodiy qobiliyatlami rivojlantirish; 3) Tejamkorlikni tarbiyalash.
Jihoz-
Og‘zaki hisob uchun «Romashka».
Darsning borishi
I. Tashkiliy qism.
II. Og‘zaki hisob.
623
103
220
473
7
7
' 
4
' 
4
771
316
508
826
2
' 
3
7
’ 
4
Masala.
Bir ishlab chiqarish korxonasi yiliga 200 t qurumni 
havoga chiqaradi. Tozalash qurilmasi o ‘rnatilgandan keyin qurum 
miqdori 20 barobar kamaydi. Endi korxonadan qancha qurum 
havoga chiqyapti? 
(10
t.)
Doskadagi misollami tiklang. Avval nom a’lum nokom ponent 
nomini ayting:
3234 
263
+ _
~ 438
2484 
613 
562
N om a’lum ayriluvchi, nom a’lum qo‘shiluvchi, nom a’lum ka- 
mayuvchi qanday topiladi?
1 8 2

Наг bir topilgan son haqida o ‘qituvchi qiziqarli m a’lumot 
beradi:
750 — qizilishton bir kunda shuncha qo‘ng‘iz yeydi.
350 — qarag‘ay shuncha yil yashaydi.
1000
— boyobg‘li bir yilda shuncha sichqon tutib yeydi.
III. Mustahkamlash.
Kitob bilan ishlash.
Qo'shimcha masala.
Lipa (arg‘uvon) daraxti 500 yil, em an 
200 yil yashaydi. Lipa emandan necha yil kam yashaydi.
2-masala.
Tuproqning 1 sm.li qatlami 100 yilda tiklanadi. Jar- 
liklarga yomg‘ir tufayli 
10
sm.li qatlam yuvilib ketdi. Uning ta- 
biiy tiklanishi uchun necha yil kerak bo‘ladi?
IV. Masai yechish.
Toshkent qo ‘riqxonasi hududida yuzlab 
qushlar in qurgan. Maynalar jufti o ‘z polaponlariga 335 ta qurt- 
qumursqa, qizilishtonlar jufti ulardan 3 marta ko‘p, chug‘ur- 
chuqlar jufti esa, qizilishtonlardan nechta ko‘p qurt olib keladi?
Masala savoliga birdaniga javob berib bo‘ladimi? Nim a uchun?
(Chug‘urchiq va qizilishton jufti nechta qurt olib kelishini bil- 
maymiz.) Qanday bilish mumkin? (335 ni 3 ga va 5 ga ko‘paytirib: 
335-3=1005, 335-5=1675.) Qancha ko‘pligini bilish uchun nima 
qilamiz?
(Ayiramiz: 1675—1005=670.) Javobni ayting. (Chug‘urchiqlar 
jufti, qizilishtonlar juftidan 670 ta ko‘p qurt terib keladi.)
Masala oxirgi amali qobshuv bodadigan qilib, savolni o'zgartiring. 
(Chug‘urchiqlar va qizilishtonlar jufti birga qancha qurt olib keladi?)
V. Darsning yakuni.
Nimalarni bilib oldingiz?
Tabiat va ekologiyaga oid bilimlarni eslab qoling.

Download 4,78 Mb.