41
Induksion asboblar
. Induksion asboblarni boshqa elektr o‘lchash asboblari
tizimidan farqli jihati bitta aniqlangan chastotada o‘zgaruvchan tok zanjirida
qo‘llash mumkin. Uning kam o‘zgarishlari ko‘rsatkichning katta xatoligiga olib
keladi.
Zamonaviy induksion asboblar chastotasi 50 Gs bo‘lgan
bir fazali va uch
fazali o‘zgaruvchan tok zanjirlari uchun elektr energiyasini hisoblagich sifatida
tayyorlanadi.
Induksion asboblar ishlash prinsipi bo‘yicha asinxronli elektrodvigatellarga
o‘xshash bo‘lib, asbobning ish zanjiri bo‘yicha tok yuklanishi o‘tadi va yuguruvchi
yoki magnit maydonni aylantiruvchi ya’ni
harakatlanuvchi qismda tok
induksiyalanadi va uni aylantirishga olib keladi.
O‘zgaruvchan magnit oqimi miqdori bo‘yicha asbobning harakatlanuvchi
qismida induksiyalovchi tokga nisbatan bir potokli va ko‘p potokli induksion
asboblarga bo‘linadi.
Induksion asboblarning ishlash pritsipi asbobning
harakatlanuvchi qismida
induktivlangan toklar bilan o‘zgaruvchan magnit oqimlarining mexanik o‘zaro
ta’sirlashishiga asoslangan. Hisoblagichda potoklardan biri tarmoq kuchlanishiga
ulanib (elektr energiyasi o‘lchanadi), o‘ramda elektromagnitni yaratadi. Bu potok
harakatlanuvchi alyuminli diskni kesib o‘tadi va uyurmali tokni induksiyalaydi,
elektromagnit kuchlanish qutblari izi atrofida tutushadi. Ikkinchi potok
tok zanjiriga
navbatdagi ulangan o‘ram elektromagnitni hosil qiladi. Bu potok diskda hamda
uyurmali tok o‘zining elektromagnit qutblari izi atrofidagi tutashuvga olib keladi.
Induksion mexanizmlarda aylantiruvchi moment hosil bo‘lishi uchun kamida
ikkita yoki ikki tashkil etuvchidan iborat bitta, faza jahatidan bir-biridan farq qiluvchi
va bir-biriga nisbatan uzoqroq joylashgan o‘zgaruvchan magnit oqimlari bo‘lishi
kerak.
O‘zgaruvchan magnit oqimlar orasidagi faza farqi 90
ga teng bo‘lganida
aylantiruvchi moment o‘zining maksimal qiymatiga etadi.
Aylantiruvchi moment o‘zgaruvchan tok chastotasiga bog‘liqdir.
42
Induksion tizimli o‘lchash mexanizmlari asosan quvvat o‘lchashda - vattmetr,
elektr energiyasini hisoblashda – hisoblagich (schyotchik) sifatida ishlatiladi.
