|
Jurnal 001-yilda tashkil etilgan. Jurnal yilda 12 marta chiqadiBog'liq 11-son PM Ped Psixoloifodalanmaganligi» xislatlari ham kasbiy kompetentlik shakllanishiga ta’sir ko’rsatuvchi salbiy omillar
vazifasini o’taydi. Chunki, pedagog qaysi toifa o’qituvchi bo’lmasin doimo qaror qabul qilish vaziyatida
bo’ladi. Vaholanki, qaror samarasi shaxsiy qadriyatlar, kasbiy va hayotiy tamoyillarga asoslanadi, ularning
shakllanganligi bo’lg’usi o’qituvchi-pedagog faoliyatining mazmunini tashkil etadi. Masalan, ta’limdagi
zamonaviy boshqaruv – samaradorlik, talaba imkoniyatlarini ochishga ko’mak, ta’lim muassasasiga
yangilik olib kirishga moyillik kabi qadriyatlarga asoslanadi. Mustahkam qadriyat va tamoyillarga
asoslanmagan bo’lajak o’qituvchi-pedagog beqarorlik va maqsad yo’lida irodasizlikni namoyon etadi.
Zamonaviy o’qituvchi muhimni nomuhimdan ajrata olishi, mavjud imkoniyatlardan eng maqbulini tanlay
bilishi kerak. Ta’lim muassasasi maqsadini chuqur anglash yo’lidagi birinchi qadam pedagogning o’z
shaxsiy maqsadlarini yaxshi tushunib yetishidir. O’z maqsadini aniq bilgan o’qituvchigina uning faoliyatiga
qo’yilayotgan talablarni jonu diliga singdira olishi mumkin. Shaxsiy maqsadning noaniqligi maktab (lisey,
kollej) manfaati yo’lidagi maqsadlarni ham anglab olishga xalaqit beradi. Aniq maqsadning yo’qligi
shaxsning muvaffaqiyatga erishish imkoniyatini pasaytiradi va demak, bunday pedagog, o’zga (jumladan,
o’quvchi)larning muvaffaqiyatini ham his eta olmaydi.
«Magistrlar» guruhi sinaluvchilarining qayd etishlaricha, «kamolotga intilishning yo’qligi» xislatini
mavjud emasligi o’z ustida ishlashdan bosh tortgan o’qituvchi-pedagogni qaltis vaziyatdan himoyalanishiga,
imkoniyat va qobiliyatlarini rivojlantirish ustida ishlamasligiga hamda odat tusiga kirgan xatti-harakatlari
dorasidan chiqolmasligiga sababchi bo’ladi.
«Muammoni yecha olmaslik» kabi shaxsiy xislatning yo’qligi, «Bakalavrlar» guruh a’zolarining
fikricha, ayrim o’qituvchi-pedagoglarni muammo ustida sifatli, muntazam va aql-zakovat bilan ishlay
olmasligiga turtki bo’ladi. Chunki bu xislatning yo’qligi bir vaqtning o’zida bo’lajak o’qituvchi-pedagogda
vazifa maqsadini aniqlash, ma’lumot to’plash, rejalashtirish va nazoratni amalga oshirish malakasiga ega
emasligini yoritib beradi. Shu bois, mazkur toifa o’qituvchi oldida hal etilmagan masalalar to’planadi va
uning muammoni hal etish imkoniyati cheklanib qoladi. Shu bilan bir qatorda har ikkala guruh
sinaluvchilarning baholashlaricha o’qituvchi-pedagogdagi «ijodiy yondashuv» xislatining yetishmasligi bir
qator salbiy munosabatlar shakllanishida muhim omil vazifasini o’taydi. Xususan, innovasiyaga moyilligi
bo’lmagan o’qituvchi yangi g’oyalarni taklif etolmaydi, o’quvchilarga o’qishga bo’lgan ijodiy yondashuvni
uyg’ota olmaydi. Bunday pedagog tajribadan, sinf (akademik guruh) hayotiga yangilik kiritishdan o’zini
chetga oladi yoki yangiliklarga befarq bo’ladi. Tadqiqotlarning ko’rsatishicha yuksak ijodiylik to’siqni
yengib o’tishni va qiyinchilikka bardosh berib maqsadga intilishni taqozo etadi.
«Itoatidagi o’quvchilarga ta’sir etolmaslik» ham salbiy holat sifatida baholanib, xislatning
shakllanganligini har ikkala guruh respondentlari e’tirof etishgan bo’lib, ularning fikricha, o’qituvchi o’z
qo’li ostidagi o’quvchilarga ta’sir etishi lozim. Lekin, ayrim pedagog o’z o’quvchilariga suyanolmaydi va
buning o’rniga ular haqida salbiy fikrda yuradi. Bunday pedagog o’z intilishida muntazam emas, atrofdagilar
bilan yaqin muloqotga kirishmaydi va o’z ichki dunyosini yaxshi ifoda etolmaydi.
«Bakalavrlar» guruhi respondentlari (33,3%) fikricha, «boshqaruv faoliyati xususiyatini yaxshi
|
| |
