44
yer ustiga o‘rnatilgan ......................................................5 4 3
Bochkalarda .........................................................................4 3 2
Yonilg‘i baklarida .................................................................2 1,5 0,5
Benzinning ruxsat etilgan saqlash muddatining minimal qiy-
mati (yarim yil) yonilg‘ini saqlash noqulay bo‘lgan janubiy iqlim
sharoitiga (bochkalarda), saqlash muddatining maksimal qiymati
(6 yil) esa yonilg‘ini saqlash qulay bo‘lgan shimoliy sharoitiga (yer
ostiga joylashtirilgan sig‘imlarda) to‘g‘ri keladi.
Benzinning smolaliligi uning tarkibidagi haqiqiy
smolalar miq-
dori bilan aniqlanadi.
Standartlarda haqiqiy smolalarning miqdori me’yorlanadi. Ular-
ni aniqlashning mohiyati ma’lum miqdordagi yonilg‘ini issiq havo
bilan yuqori haroratda (150°C) bug‘lantirishdan iborat. Yonilg‘i
bug‘latilganidan keyin qolgan qoldiq smola miqdorini bildiradi. U
100 ml yonilg‘i hisobiga milligrammda o‘lchanadi. 100 ml yonilg‘i
tarkibidagi smola miqdori benzinning turli markalari uchun quyi-
dagi qiymatlardan ortmasligi lozim: A–72 va A–76 markalardagi
benzinlar uchun 15 mg; АИ–93 markali benzinlar uchun 10 mg.
Agar haqiqiy smolalarning miqdori standartlarda ko‘rsatilgan-
dek bo‘lsa, dvigatellar ko‘p miqdorda smola va
qurum hosil qil-
masdan uzoq muddat ishlaydi. Ko‘pincha yonilg‘i tarkibida smo-
lalar ancha ko‘p bo‘ladi. Agar u me’yordan ikki-uch marta ko‘p
bo‘lsa, karburatorli dvigatelning motoresursi 20–25 foiz kamayishi
isbotlangan.
Agar benzin tarkibidagi haqiqiy smolalar
miqdorining ortishiga
qarshi zarur chora-tadbirlar ko‘rilmasa, bir necha haftadan so‘ng
benzin tarkibida smolalar paydo bo‘lishi mumkin. Shuning uchun
tarkibida termik yoki katalitik kreking fraksiyalar bo‘lgan
benzin
tarkibiga zavod sharoitida maxsus oksidlanishga qarshi qo‘shil-
malar (antioksidlovchilar) qo‘shish lozim. Antioksidlovchilar (in-
gibitorlar) sifatida yog‘ochli smolalar (0,05–0,15 foiz), ФЧ–16
(0,03–0,10 foiz) yoki paraoksidifenilamin (0,007–0,10 foiz)lar-
dan foydalaniladi. Bu antioksidlovchilarni benzinga ko‘rsatilgan
45
miqdorda qo‘shish benzinning induksion davrini bir necha baro-
bar orttiradi (2. 9- rasm), benzinning tarkibida smola hosil bo‘lish
jarayonini birdaniga pasaytiradi (2. 10- rasm) va benzinlar uzoq
muddat saqlashga yaroqli bo‘ladi.
2. 9- rasm. Termik kreking
