110
Moy ishchi haroratda ma’lum qovushoqlikka еgа bo‘lishi va harorat
ta’sirida moy qovushoqligi imkoniyat qadar kam o‘zgarishi lozim.
Moylarning qovushoqligi mexanizmlar ishiga katta ta’sir ko‘rsa-
tadi. Har bir konkret hol uchun qovushoqlikni to‘g‘ri tanlash lozim.
Qovushoqligi juda ham past bo‘lgan moylar detallar orasidagi tir-
qishdan osongina oqib chiqib ketadi, natijada detallarning yeyilishi
jadallashadi va moylash materialining sarfi ortadi. Aksincha, moy
qovushoqligi juda ham yuqori bo‘lganida, o‘zaro ishqalanuvchi de-
tallar orasidagi tirqishga moy yetkazib berish qiyinlashadi, buning
natijasida ham detallarning yeyilishi jadallashadi. Shu bilan birga,
moylangan yoki moy vannasiga cho‘ktirilgan detallarni harakatlan-
tirish uchun energiya sarfi ortib ketadi (5. 2 rasm).
5. 2- rasm. Moy qovushoqligining harorat t ga bog‘liqligi:
1 – М–10Г
2
;
2 – М –6А;
3 – M–4
3
F
6
B
1
.
Turli maqsadlarda ishlatiladigan mexanizm va agregatlarni moy-
lashda ishlatiladigan moylarning ishchi harorati bir xil bo‘lmaydi.
Sanoatda ishlatiladigan jihozlarda foydalaniladigan moylarning ish
harorati taxminan 50°C bo‘ladi, shuning uchun standartlarda sa-
111
noat moylari uchun 50°C dagi qovushoqlik beriladi. Motor moyla-
rining ishchi harorati 100°C deb qabul qilingan, ya’ni ichki yonuv
dvigatellarining past haroratli zonasidagi (karter, tirsakli val) moy
haroratining o‘rtacha qiymati. Ko‘pchilik avtomobillarning trans-
missiyasida ishlatiladigan moylarning maksimal harorati 100°C ga
yaqin bo‘lganligi uchun transmission moylarning qovushoqlik xu-
susiyatlari ham 100°C dagi qovushoqlikka nisbatan beriladi.
Barcha turdagi motor moylarini va bir qator transmission moy-
larni markalashda moyning 100°C haroratdagi qovushoqligi o‘z
aksini topadi. Masalan, М8Б
1
markali moyda 8 raqami moyning
100°C dagi qovushoqligini bildiradi.
