176
Diagrammadan ko‘rinadiki, etilenglikolning suvdagi eritmasi-
ning eng past muzlash harorati minus 75°C ga to‘g‘ri keladi. Bu
aralashmaning 33,3 foizi suv va 66,7 foizi
etilenglikoldan iborat
bo‘ladi. Suv va etilenglikolning har qanday boshqa nisbatlarida
aralashmaning muzlash harorati bundan yuqori bo‘ladi. Diagram-
madan foydalanib ma’lum ish sharoiti uchun
aralashma tarkibining
qanday nisbatda bo‘lishi lozimligini aniqlab olish mumkin.
Sovitish tizimida past haroratda muzlaydigan sovituvchi suyuq-
liklar (antifrizlar)dan foydalanishning quyidagi afzalliklari mavjud:
muzlash harorati past, qaynash harorati yuqori,
qovushoqlik xos-
salari yaxshi, yonmaydi, issiqlik sig‘imi va issiqlik o‘tkazuvchanli-
gi ancha yuqori, muzlaganida hajmi kattalashmaydi.
Etilenglikolning suvdagi eritmalari po‘lat, mis,
aluminiy va ular-
ning qotishmalarini kuchli korroziyalash xususiyatiga ega. Shuning
uchun 1
l antifriz tarkibiga 2,5–3,5 g dinatriyfosfat (Na
2
HPO
4
) va
1 g dekstrin qo‘shiladi. Dinatriyfosfat po‘lat va cho‘yanning korro-
ziyalanishini kamaytiradi, dekstrin, mis,
aluminiy va ularning qo-
tishmalaridan tayyorlangan detallar yuzasida esa parda hosil qilib,
ularni korroziyalanishdan himoyalaydi. Ruxdan
tayyorlangan de-
tallarni qo‘shimcha himoyalash talab etiladi, buning uchun antifriz
tarkibiga 7,5–8 foiz miqdorida molibden oksidli natriy (Na
2
MoO
4
)
qo‘shiladi va antifriz markasida
m harfi bilan ifodalanadi.
Etilenglikolli suyuqliklarning hajmiy kengayish koeffitsiyenti
ning ancha kattaligi (6–8 foizgacha) sovitish tizimiga suyuqlik kam -
roq (sig‘imining 92–94 foiz qismigacha) quyilishini taqozo etadi.
Antifrizlarning ikki turi: tosollar (Тосол А, Тосол A–40 va
Тосол А–65) va past haroratda muzlaydigan 40 va 65
markali
suyuqliklar ishlab chiqariladi.
