Композиция картины: Теория и упражнения. / Евгений Стасенко. - [б.м.]: Издательские
решения, 2018,-66 с.
8
Шаров В.С. Академическое обучение изобразительному искусству.М.: Эксмо, 2013.- 648
с. 472 стр.
9
Композиция. URL: http://www.coposic.ru/kompoziciya-predmet/predmet-kompozicii/
9
1-rasm.
10
2-rasm.
11
Tasviriy san’atda kompozitsiyaning ahamiyati borasida samarali ijod qilgan
etuk musavvirlar asarlariga murojaat qilamiz. Bunday musavvirlar turli janrlarda
asar yaratmasin ularning ijodida kompozitsion echimlar, mazmun va g‘oyalar
tasviriy vositalarda ifodalanishi, ko‘rish nuqtasi, ufq, fazoviy uzoqlashish,
shuningdek, kompozitsiya markazi, asosiy va ikkinchi darajali predmetlar,
yorug‘lik, tus, ranglar munosabatlari, kolorit, perspektiva qonunlari, muvozanat,
simmetriya, dinamika vazifalari asosida tasvirlanganini ko‘rishimiz mumkin.
Shunday mashhur rassomlardan Chingiz Axmarov, O‘rol Tansiqboev, Rahim
Ahmedov, Neg‘mat Qo‘ziboev, Mannon Saidov, Baxtiyor Boboev, Ro‘zi Choriev
va boshqalar o‘z asarlarida kompozitsiya masalalari qanday hal qilinganligini
ko‘rib chiqamiz.
Mashhur rassomlardan biri O‘zbekiston xalq rassomi O‘rol Tansiqboevning
asarlarida kompozitsiya masalalari ko‘proq manzara janrida aks ettirilgan.
Rangtasvir -
barcha tasviriy sanʼat turlarining asosiylaridan biri
hisoblanadi. Biror qattiq yuzada rangli ashyolarda, masalan, boʻyoqlar yordamida
yaratiladigan va rangli voqelikni badiiy tasvirlash va talqin qilish, tomoshabin fikri
va tuygʻulariga taʼsir etishning muhim vositasi, muhim ijtimoiy mazmun va rang-
barang gʻoyaviy vazifalarga ega bo‘lgan badiiy asar. Rangli asarining goyaviy
mazmuni uning mavzu va syujetida mujassamlashadi, syujetni rassom rangli ifoda
vositalari (kompozitsiya, rasm, rang, ritm va h.k.) orqali roʻyobga chiqaradi.
Badiiy asarlarning muhim tasviriy va taʼsir vositasi - rang (kolorit) hisoblanadi.
Rang orqali borliq yoki hayoliy dunyoni koʻrinarli shakllarda tasvirlaydi,
makonning cheksizligini, undagi narsalarning rang-barangligini, hajm va
fakturasini koʻrsatishi, harakat, inson ruhiyatidagi oʻzgarishlar, murakkab hissiy
kechinmalar, oʻy-hayollarni aks ettirishi mumkin. Rangning tasviriy ifoda vositasi
va ishlash uslubi ishlatiladigan rang, qurollar xususiyatlariga qarab asar koʻrinishi
turlicha taʼsir koʻrsatishi mumkin. Asar dastlab ijodkor tasavvuri va ongida paydo
boʻlgan gʻoya qoralamasi tarzida qalam yoki koʻmirqalamda biror yuza (koʻpincha
qogʻoz va karton)da ishlab olinadi. Soʻng shunga mos asos tanlanib, unga
bajariladigan ishning mohiyatiga koʻra ishlov beriladi. Shundan soʻng tasvir oʻrni
12
belgilab rasmi ishlanadi. Rang berishda esa asta suyultirilgan rang bilan boshlab
koʻp qatlamli (lessirovka) yoki kerak rangni bir qoʻyishda bir katlamli (alla prima)
bajarish mumkin.
|
