Bazaviy dasturlarga quyidagilarni misol qilish mumkin:
➢
Klaviatura trenajyori;
➢
Dasturlash tillari;
➢
Ofis dasturlari;
➢
Matn muharrirlari;
➢
Elektron jadvallar;
➢
Grafik muharrirlar;
➢
Ma’lumotlar omborini boshqarish tizimlari;
➢
Tarmoqlar bilan ishlashga mo‘ljallangan dasturlar va boshqalar.
Pedagogik dasturiy vositalarga quyidagilarni misol qilish
mumkin:
➢
o‘quv - o‘yin dasturlari;
➢
o‘rgatuvchi va mashq qildiruvchi dasturlar;
➢
test dasturlari;
➢
elektron o‘quv materiallarini yaratish uchun uskunaviy dasturiy
vositalar;
➢
ma’lumotnoma tizimlari va boshqalar.
Informatika o‘qitish metodikasi tashkiliy ta’minot sohasida
pedagogik dasturiy vositalar va axborot texnologiyalarini o‘quv
jarayonida samarali qo‘llash masalalarini hal etadi.
Informatika o‘qitish metodikasi texnik ta’minot sohasida quyidagi
masalalarni hal etadi:
➢
o‘quv - tarbiya jarayonida foydalanadigan texnik vositalarni
tanlashni iqtisodiy asoslash;
➢
kelajakda foydalanish istiqbollarini hisobga olgan holda
informatika xonasining parametrlarini, jihozlarini aniqlash.
Informatika fani tez rivojlanib borayotgan fan hisoblanadi. Keyingi
o‘n yil ichida informatikaga juda ko‘p yangi tushunchalar kiritildi, yangi
nazariyalar paydo bo‘ldi, yangi kompyuterlar va ularning qurilmalari
yaratildi. Shuning uchun o‘quv kursining mazmuni va tuzilishi doimo
yangilab turilishi lozim.
Informatikaning rivojlanish tarixi va asosiy g‘oyasining shakllanish
jarayonlarini o‘rganish uchun tarixiy materiallardan foydalanish lozim.
Shunda informatika fani o‘quvchilar ko‘z oldida qotib qolgan va
shakllanib bo‘lgan fan sifatida emas, balki rivojlanishda, ijodiy
yaratuvchanlik jarayonida namoyon bo‘ladi.
259
Informatika fanidan ta’lim berishda uning boshqa fanlardan farqli
tomonlaridan biri dars jarayoni ko‘proq ko‘rgazmali va amaliy
ko‘rinishlarda olib borilishidir. Dars jarayonida quyidagi asosiy
qoidalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir:
➢
Informatika kursidagi turli mavzularning o‘zaro aloqalarini
ko‘rsatuvchi sxemalar, plakatlar, klasterlardan foydalanish;
➢
O‘zlashtirilgan mavzularni takrorlash va takomillashtirish;
➢
Oldingi o‘tilgan materiallarni batafsil takrorlash;
➢
Yangi materiallarni tushuntirishda u bilan oddiy, sodda va tabiiy
aloqada bo‘ladigan ma’lumotlardan boshqa ma’lumotlarni qo‘shmaslik;
➢
O‘quvchilarning o‘z fikrini bayon qilish usuli va shakllarini
doimo kuzatib borish;
➢
Har
bir
bo‘lim
so‘ngida
umumlashtiruvchi
va
sistemalashtiruvchi darslarni o‘tkazish.
Dars jarayonida ko‘gazmali vositalarni namoyish qilishda hozirgi
kunda keng qo‘llanilayotgan videoproektor qurilmasidan unumli
foydalanish tavsiya etiladi. Videoproektor yordamida kompyuter
ekranidagi tasvirlarni katta ekranga proektsiyalash iishlarini amalga
oshirish mumkin.
O‘quv jarayonida ta’limning zamonaviy shakllari va usullarini
qo‘llash, axborot texnologiyalaridan unumli foydalanish, masofali
o‘qitish texnologiyalarini joriy qilish masalalari dolzarb muammolardan
biri hisoblanadi. Masofali o‘qitish - axborot- kommunikatsiya
texnologiyalari va ilmiy asoslangan o‘qitish usullarini qo‘llab ta’lim
olish shaklidir. O‘qitishning bu shaklida o‘quvchilarga mos ta’lim
predmetini erkin tanlash, o‘qituvchi bilan muloqat qilish sharoitlarini
ta’minlaydigan an’anaviy, zamonaviy axborot-telekommunikatsiya
texnologiyalariga asoslanadigan, o‘qitish jarayonida ta’lim oluvchining
qaerdaligi va vaqtga bog‘liq bo‘lmagan holda amalga oshiriladi.
Masofali o‘qitishda o‘quv jarayoniga tegishli bo‘lgan barcha
komponentlar (maqsad, mazmun, metod, tashkiliy shakl, o‘qitish
vositalari va hokazo) Internet texnologiyasining texnik va dasturiy
vositalari bilan amalga oshiriladi.
Zamonaviy o‘quv jarayonini shu jumladan, masofali o‘qitishni
tashkil qilishda ta’lim xizmatlari samaradorligini oshirishda axborot
makonining o‘rni juda katta. Ta’lim muassasalarida fanlardan axborot
makonini yaratish Internet va Intranet tarmoqlarida ta’lim portallari,
elektron o‘quv - uslubiy majmualar tashkil qilish orqali amalga
oshiriladi.
260
Elektron o‘quv - uslubiy majmualar asosida o‘qitishni tashkil
qilishda umumlashtirilgan o‘qitish texnologiyalari va tizimlari yaratish
muhim ahamiyatga ega. Umumlashtirilgan o‘qitish texnologiyalari va
tizimlariga elektron o‘quv- uslubiy majmualarda joylashtirilgan o‘quv
dasturlari, rejalar, darsliklar, o‘quv va metodik qo‘llanmalar, seminar,
amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlari mazmuni, test tizimlari
majmuasini keltirish mumkin.
Elektron o‘quv - uslubiy majmualar masofali ta’lim tizimining
rivojlanishiga, shu bilan birga uning asosiy vositasi hisoblanib, masofali
ta’limning tashkiliy - uslubiy va me’yoriy - huquqiy bazasining
rivojlanishiga, ta’lim oluvchilar va pedagoglarni mutlaqo yangi vositalar
bilan ta’minlashga, pedagogik tadqiqotlarni rivojlantirishga ijobiy ta’sir
ko‘rsatadi.
Elektron o‘quv - uslubiy majmualar asosida masofali o‘qitish
amalga oshiriladigan ta’lim muassasalarida majmuaga o‘quv jarayonini
tashkil etish va boshqarish, uning tuzilmalari, moliyaviy- xo‘jalik
ishlarini yuritish, o‘quv reja va dasturlar, o‘quv materiallari, testlar va
boshqalar haqida ma’lumotlar joylashtiriladi.
Elektron o‘quv - uslubiy majmualarning asosiy o‘quv- uslubiy qismi
elektron darslik tizimiga asoslangan. Elektron darslik - kompyuter va
axborot- kommunikatsiya texnologiyalariga asoslangan o‘quv uslubini
qo‘llashga, mustaqil ta’lim olishga hamda fanga oid o‘quv materiallar,
ilmiy ma’lumotlarning har tomonlama samarador o‘zlashtirilishiga
mo‘ljallangan elektron o‘quv adabiyoti hisoblanadi (Uzluksiz ta’lim
tizimi
uchun
o‘quv adabiyotlarning yangi avlodini yaratish
kontseptsiyasi, 2002).
Elektron o‘quv - uslubiy majmualar o‘quv jarayoni mobaynida
namoyish etish vositasi, kompyuter sinflarida tashkil etiladigan mustaqil
ishlash mashg‘ulotlarida repititor, mustaqil ta’lim olishga vosita, amaliy
va laboratoriya ishlarini bajarish mobaynida uslubiy yordamchi,
o‘quvchilar tomonidan bilimlarni o‘zlashtirishini nazoratchisi, amaliy va
laboratoriya mashg‘ulotlari uchun masala va mashqlar bilan
ta’minlovchidir.
Elektron o‘quv - uslubiy majmualar o‘quvchilarga axborotni o‘qish,
ma’ruzalarni eshitish, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlariga
mo‘ljallangan vazifalarni bajarish, o‘z bilimlarini tekshirish va zarur
hollarda ularni to‘ldirish, o‘z- o‘zini nazorat qilish kabi bilim shakllarini
tavsiya etishi mumkin.
261
Elektron o‘quv- uslubiy majmualar o‘z ichiga trenajyorlar, amaliy
va laboratoriya mashg‘ulotlari uchun vazifalar, test topshiriqlari, bir
vaqtning o‘zida bilim berish va ularni o‘zlashtirish jarayonini nazorat
qiluvchi dasturiy ta’minotlarni qamrab oladi (12-rasm). Boshqacha
aytganda u o‘quv predmetlarining asosiy axborotli qismini bayon
etuvchi, olingan bilimlarni mustahkamlashga mo‘ljallangan mashqlar,
o‘quvchilarning bilimlarini baholash imkoniyatini beradigan test
texnologiyalaridan tashkil topadi.
|
