boiishlari
zarur,
ammo bu bilimdonlik tarixiy-milliy
zaminlarda qaror topadigan boy ma’naviyat, pok axloq, imon-
e ’tiqod butunligi bilan omuxta bo‘lib ketgandagina ijtimoiy
ahamiyat
kasb etadi, tor ixtisoslik tafakkur tarzidan keng
miqyosli falsafiy tafakkur tarzi tomon rivojlanish uehun yo‘1
ochiladi. Bu juda katta o ‘zgarish sifat jihatidan yangilanishga
olib kelishi kerak. Chunki muayyan tarixiy va ijtimoiy
sabablarga ko‘ra, tor ixtisoslik natijasida tafakkurning torligi
ham barqaror b o iib qolishi mumkin. Bunda mutaxassis o‘z
kasb-kori doirasidagina fikr yuritish bilan chegaralanib qoladi.
Bu esa milliy, ham umumbashariy
munosabatlaming bundan
buyongi rivojiga monelik qiladi. «Ta’lim to‘g‘risida»gi
0 ‘zbekiston Respublikasi Qonuni va Kadrlar tayyorlash Milliy
dasturida ko‘zda tutilgan muammolarni hal etayotganda
masalaning ana shu jihatiga asosiy e’tibomi qaratish lozim.
Bugun tug‘ilib voyaga yetayotgan bola muayyan vaqtdan
keyin biron bir kasbda ishlaydi, agranom, muhandis,
o ‘qituvchi, shifokor va boshqa ommaviy kasb egasi boiadi
yoki davlat va nodavlat tuzilmalarida faoliyat ko‘rsatadi.
Uzluksiz ta’lim-tarbiya
tizimini
insonparvarlik ruhi bilan
sug‘orilgan b o isa, b o iajak avlod ongi, his-tuyg‘usi shu ruhdan
oziq oladi va bunday odamlarda ma’naviyat eng yuksak
cho‘qqiga chiqadi. Odamlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar
chinakam insoniy tus olsa, shubhasiz,
bu holat jamiyatning
butun faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, hozircha bolani oilada
tarbiyalash, oilaviy tarbiyaning ilmiy jihatdan asoslangan
dasturi va shunga muvofiq uslubiy qoilanm alar yo‘q hisobi.
Holbuki, bolaning kelajakda qanday inson b o iib kamol topishi
ko‘p jihatdan oilaga bogiiq. Yetti yoshgacha boigan bolaning
ongiga, ruhiga qanday fikr, his-tuyg‘u kirsa, uni butun umri
davomida
saqlaydi, qadrlaydi. Demak, uzluksiz ta’lim-tarbiya
25
tizimining tarkibiy qismi sifatida oila tarbiyasiga munosabat
belgilash dolzarb masaladir.
4-shakl.
Buning uchun ana shu qismlarda ishlovchi kishilar,
ijtimoiy
guruhlar,
jamoalar
o‘z
vazifalarini
qanday
bajarishlariga qarab uzluksiz ta’lim-tarbiya tizimi harakatga
keladi. Mabodo u qismlaming birortasi yomon ishlasa, o‘z
funksiyasini yetarli bajara olmasa, butun sistemaga salbiy ta’sir
ko‘rsatishini o‘sha qismlarga uyushgan kishilar jamoalari
anglashlari, shu yuksak mas’uliyatni his etishlari muhimdir.
Insonparvarlik shunda oddiy dunyoqarashlikdan chiqib, amaliy
harakat tusini oladi.
Shu munosabat bilan, ta’lim-tarbiya
dasturida, bolalar, o‘smirlar va yoshlaming (masalan,
tug'ilganidan tortib, to 18 yoshgacha) qanday ko‘nikma va
malakalami, qancha bilimlami, qadriyatlami o‘zlashtirishi
zarurligi, o‘rtacha me’yor va mezonlari ham ilmiy asoslab
chiqilishi lozim.
Uzluksiz ta’lim-tarbiya
tizimi jamiyatni tashkil etgan
tizimning tarkibiy qismidir. Bu qismning samarali ishlashi
ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlaming barcha jihatlariga o‘z
26
