154
biri ustiga tushib qolishiga olib keladi. Oxir oqibatda minimal
d
р
masofaga
yetgandan keyin ular qo‘shilib ketadi va ikki nuqta mavjudligini aniqlash mumkin
bo‘lmay qoladi. Shuning uchun bundan keyingi kattalashtirish
tasvirning sifatini
oshira olmaydi.
d
р
ni aniqlash uchun to‘lqin optikasida quyidagi formuladan
foydalaniladi:
sin
61
,
0
n
d
p
(6.7)
bu
yerda
– foydalanilayotgan yorug‘likning to‘lqin uzunligi;
n
–
buyum
sohasidagi sindirish ko‘rsatkichi;
– linzaning apertur burchagi,
bu burchak
linzaning o‘lchamlari va obyektdan linzagacha bo‘lgan masofa bilan aniqlanadi.
Mikroskopning eng kichik ruxsat etilgan masofasi
d
р
uning sifatini belgilaydi.
Agar
560·10
-7
см,
= 60 – 70
, obyekt sindirish ko‘rsatkichi (n
1,5 – 1,6) га
teng suyuqlikka joylashirilgan bo‘lsa, d
р
= 0,18 – 0,2 mkm bo‘ladi. Bunday ajrata
olish qobiliyatiga ega bo‘lgan mikroskoplarni yaratish
juda katta yangiliklar
qilishga turtki bo‘ldi. Jumladan shu mikroskoplar yordamida bakteriyalarning
mavjudligi va ularning formasi xaqida ma’lumot olindi.
Ammo bu
mikroskoplarning ajrata olish qobiliyati chegaralangan bo‘lganligi uchun yangi
elektron mikroskoplarni yaratishga extiyoj paydo bo‘ldi.
