• Май 2021 10-қисм Тошкент KONUS SHAKLIDAGI JISMLAR
  • Май 2021 10-қисм Тошкент “NASOYIM UL-MUHABBAT” ASARIDA MA’RIFATLI AYOLLAR TALQINI Axatov Nurillo Karamatillayevich.
  • Annotasiya
  • Kalit so’zlar
  • Uchburchakning to’g’ri burchakli tomoni




    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet178/194
    Sana29.09.2024
    Hajmi3,67 Mb.
    #272877
    1   ...   174   175   176   177   178   179   180   181   ...   194
    Bog'liq
    10.Pedagogika yonalishi 1 qism

    Uchburchakning to’g’ri burchakli tomoni 
    atrofida aylanishi natijasida konus hosil bo
    ’ladi. 
     
     
     
    Konus chizmasini tahlil qiling.Konus asosi 
    doiradan iborat.Uning radiusi uchburchak- 
    ning 
    to’g’ri burchakli tomonlaridan biriga teng. 
     


    184
    Май 2021 10-қисм
    Тошкент
     
     
    KONUS SHAKLIDAGI JISMLAR 
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
    Qog’ozdan konus 
    yasaymiz 
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
    Foydalanilgan adabiyotlar
    1. 3

    sinf matematika darsligi
    2. “Boshlang’ich ta`lmi” jurnali 
    3. Boshlang

    ich sinflar uchun matematikadan didaktik materiallar 
    Uchi
    Asosi


    185
    Май 2021 10-қисм
    Тошкент
    “NASOYIM UL-MUHABBAT” ASARIDA MA’RIFATLI AYOLLAR TALQINI
    Axatov Nurillo Karamatillayevich. 
    Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti magistranti.
    Nurillo@bk.ru Tel: +998916369650
    Annotasiya: 
    Buyuk ijodkor Alisher Navoiyning “Nasoyim ul-muhabbat” tazkirasi ham 
    ma’naviy merosimizning betakror namunasi sifatida o’rganishdan iborat. Xususan, tazkirada 
    keng o’rin berilga ma’rifatli ayollar talqinining chuqur o’rganish, hayotga tatbiq etilishi jamiyatda 
    xotin-qizlarning mavqeyi oshib borayotgan bir davrda muhim ahamiyatga ega. 
    Kalit so’zlar: 
    Obraz,sumanso, ideal
    “Nasoyim ul-muhabbat” asarida ma’rifatli ayollar talqini “Navoiy ijodidagi bir qator tarixiy- 
    badiiy obrazlar, jumladan, Alanquva, Zoli zar, Xalima ona, Bilqisi soniy- Xadichabegim timsollari 
    o’zbek adabiyotshunosligida muayyan darajada tahlil etilgan”24 . Hazrat Navoiy ijodida har 
    bir mavzuga munosabat alohida bir olamni tashkil etadi. Jumladan, Navoiy asarlaridagi tarixiy, 
    badiiy va afsonaviy ayollar timsollari ham ijodkorning boy g’oyaviy dunyosi bilan tuyungan. 
    Ijodkorning “Tarixi anbiyo va hukamo” va “Tarixi muluki ajam” asarlarida tilga olingan 
    xotinqizlar: Ashira, Jaroda, Zalig’a, Bibi Maryam,Osiyo, Rayona, Rohila, Faliha, Havvo(“Tarixi 
    anbiyo va hukamo”); Bahmando’xt, Malika, Mahondo’xt, Ozarmido’xt, Sudoba, Farang (“Tarixi 
    muluki ajam”) haqidagi ma’lumotlarda ko’proq diniy, tarixiy jihatlarga e’tibor qaratilgan 
    bo’lsa, “Xamsa” dostonlarida tasviri keltirgan ayollarning insoniy fazilatlari talqini yetakchi 
    planga chiqadi. Masalan, “Saddi Iskandariy” da olijanob fazilatlarni o’zida mujassamlashtirgan 
    Ravshanak, Nozmehr, Bonu va Lu’bati Chin kabi ajoyib xotin-qizlar obrazi e’tiborimizni tortadi. 
    “Sab’ai sayyor” da esa Dilorom, Alonquvo, Kubro (Muhammad payg’ambarning 1-xotini 
    Hadicha), Mehr singari ayollar siymosi yorqin aks ettirilgan. Yoinki Shirin, Layli, Mehinbonu 
    kabi xotin-qizlar tasvirida ham Navoiyga xos uslub va munosabat yaqqol namoyon bo’ladi. 
    Masalan, birgina Mehinbonu obrazining fazilatlarini tahlilga tortsak, ma’rifatli, ilm-fan homiysi 
    bo’lgan ayollar Navoiyning ideali bo’lganligini anglash qiyin emas. Hazrat “Nasoyim” da hurmat 
    bilan e’tirof etgan orifa ayollarning fazilatlarini o’zining tarixiy va badiiy obrazlariga ham 
    singdirib yuborgan degan fikrga kelish mumkin. Navoiy qiyofalantirgan Mehinbonu- adolatli 
    hukmdor, u mamlakatning obodligi va xalqning osoyishtaligi uchun kurashadi. Ariq va hovuz 
    qazish ishiga rahbarlik qiladi. Mehinbonu- ilm-ma’rifat homiysi. U kishilarning ilmli bo’lishiga 
    har tomonlama ko’maklashadi, olimlarni qadrlaydi, hurmat qiladi. Uning saroyidagi o’n qiz ilm 
    va hunar ajoyib kishilar bo’lib yetishadi :
    …Bu fanlarda bular bir-birdan ahsan,
    Yuz ul fanlik aro har qaysi yakfan,
    Diloromu, Diloroyu Diloso,
    Gulandomu Sumanbo’yu Sumanso.
    Parichehru Parizodu Parivash,
    Pari-paykar – zihi o’n ismi dilkash.
    “Nasoyim ul-muhabbat”da e’tirof etilishicha, Yaratganni tanigan karomatli insonlarning 
    sifatlaridan biri shuki, bunday inson barcha mavjudotlarga , hatto hayvonlarga ham Haqning jilosi 
    sifatida hurmat bilan muomalada bo’ladi. Hech bir insonni o’zidan pastga qo’ymaydi. Hatto yomon 
    xulqli insonlar bilan ham munosabatda eng oqilona yo’ldan boradi. Mehinbonuning Farhodga 
    bo’lgan samimiyat va hurmatida, Xusravga nisbatan tutgan yo’lida orifalarga xos xususiyat 
    namoyon bo’ladi. Er kishilarning zuhdu taqvosi va tasavvufiy hayotiga doir batafsil ma’lumot 
    beruvchi manbalarda, afsuski, zohidona, obidona va so‘fiyona hayot kechirgan ayollar hayoti 
    haqida juda kam ma’lumot berilgan. Masalan, ilk avliyo tazkiranomasi hisoblangan “Tabaqotus 
    sufiyya” nomli asarda 103 er so‘fiy haqida so‘z yuritiladi, ammo bitta ham ayol so‘fiy haqida 
    gapirilmaydi. Imom Qushayriy, Qujviriy, Gulobodiy va hatto bir ayol so‘fiy zikrini mustasno 
    qilganimizda, Fariduddin Attor ham “Tabaqotus sufiyya” asari muallifi Abu Abdurahmon 
    AsSulamiy kabi ayol avliyolar haqida so‘z yuritmaydi. Tasavvufiy mavzular tadqiq qilingan 
    asarlarni o‘rganar ekanmiz, deyarli faqat mutasavvif so‘fiy (er kishi)larning so‘zlari, hollari, fikr-
    mulohazalari naql qilinadi. Bundan go‘yo ayol 23 kishini zuhd va tasavvuf hayotiga kiritmaslik 
    zuhd va tasavvufning taqozosidir, degan o‘y-xayolga borish ham mumkin. Ma’lum va mashhur 


    186

    Download 3,67 Mb.
    1   ...   174   175   176   177   178   179   180   181   ...   194




    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Uchburchakning to’g’ri burchakli tomoni

    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish