Mantiqiy Iqtisodiyot

380
hayvonlar butunlay yo'q bo'lib ketdi.
Agar odamlar resurslarning kelajakdagi qiymatini munosib darajada e'tiborga
olishga undashda xususiy mulkning qudratini anglab yetganida edi, ularni
yangilanmaydigan resurslar tugab qoladi deb qo'rqitish qiyinroq bo'lar edi. Bu yerda
yana bitta boshqa sababga ham to'xtab o'tishimiz lozim. Resurslarning tugab qolishi
yoki yaqin orada tugashi bilan bog'liq noo'rin xavotir odamlar marjinal qiymatni to'liq
qiymatdan farqlay olmasligi bilan bog'liq.
Qishloq xo'jaligi maydonlarining kamayib
borishi
Men o'qituvchilik faoliyatimni Kolorado Universitetida boshlaganimda, meni
qishloq xo'jaligi maydonlarining kamayib borish «muammosi» bo'yicha bahsda
qatnashishga taklif qilishdi.
Qishloq xo'jaligi maydonlarining kamayib borishi bozor kuchlarining faoliyati
natijasi ekanligiga ishonarli dalillar keltirishimga qaramasdan (bahsdan oldin fikrimga
qo'shilgan bir-necha qatnashchilar bahsdan keyin ham men bilan hamfikrligicha qoldi),
yo'qotilgan qishloq xo'jaligi maydonlariga bo'lgan tashvish tugamadi. Masalan,
«Worldwatch» instituti xodimi Lester Braun oziq-ovqat ta'minoti aholi o'sish
darajasidan orqada qolishini bashorat qiluvchi yillik hisobotini chiqaradi. Uningcha,
ushbu muammo qisman qishloq xo'jaligi maydonlarining taraqqiyot natijasida
kamayganligidan kelib chiqqan.
Dunyoda qishloq xo'jaligi uchun hozir avvalgiga nisbatan kamroq yer
ishlatilganligi rost bo'lsa ham, qishloq xo'jaligi yerlaridagi bu «yo'qotishlar» inqirozni
anglatmaydi va ular hatto xavotirga tushishga sabab ham emas.
Aslida, bu yaxshi yangilik hisoblanadi. Polshada qishloq xo'jaligiga ajratilgan
yerning ulushi 1960-yildan beri 28%ga qisqarishiga qaramay, oziq-ovqat ishlab
chiqarishi deyarli 70%ga oshdi. Qishloq xo'jaligi uchun kamroq yer ishlatilsa, bo'shagan
yerlar ochiq joy va o'rmonga aylantirilishi mumkin.
Siz buni inqiroz haqida bong uruvchi odamlardan eshitmaysiz, lekin hozir

381
Qo'shma Shtatlaridagi o'rmon maydoni 80 yil avvalgiga nisbatan kattaroqdir
(1)
.
Ikkinchidan, qishloq xo'jaligidan bo'shagan yerlar savdo markazlari, avtomobil yo'llari,
shahar atrofidagi uy-joylar, sayr-tomosha parklari, golf maydonlari va boshqa
ob'ektlarga aylantirilgan, chunki iste'molchilar taraqqiyot yerdan olinadigan oziq-
ovqatdan qadrliroq ekanligini bozor narxlari orqali bildirganlar.

Download 9,85 Mb.