391
iqtisodiyotining asosi bo'lmish ma'lumotlar oqimini yo'q qiladi.
Erkinlik bozorni talab qiladi
Erkinlik va bozorlar o'rtasidagi bog'liqlik teskari tarzda ham amal qiladi. Bozor
erkinlikka bog'liq bo'lgani kabi, erkinlik ham bozorga bog'liq. Albatta, har qanday bozor
iqtisodiyotining asosi bo'lmish xususiy mulk shaxsiy erkinlikni himoya qiladi. Agar
barcha auditoriyalar va bosmaxonalar davlatga tegishli bo'lsa, davlat siyosatiga qarshi
fikr bildirishga qanchalik erkinsiz? Agar davlat ishlab chiqarish vositalarining
barchasiga egalik qilsa, shaxsiy biznes ochish uchun siz qanchalik erkinsiz? Xususiy
mulkning yo'q qilinishi va unga bog'liq bozorga putur yetkazilishi bilan erkinlik ham
yo'qoladi.
Ammo bozor ham erkinlikka qulay sharoit yaratish orqali uni himoya qiladi.
Javobgarliksiz erkinlik bu shunchaki betakalluflik, beparvolik va yengillik bo'lib, u
uzoqqa cho'zilmaydi. Haqiqiy erkinlik va yashashga qobil yagona erkinlik barchaning
manfaatlarini hisobga oluvchi usullarda amalga oshiriladi. Bu talabga javob beruvchi
yagona erkinlik bozor intizomlariga bo'ysunuvchi erkinlikdir. Bozorlarni yo'q qilsangiz,
siz erkinlik yashashi uchun zarur javobgarlikni ham yo'q qilasiz.
Masalan, atrof-muhit ifloslanishi muammolari atrof-muhitdan axlat tashlash
uchun foydalanish bo'yicha bozorlarning yo'qligi bilan bevosita bog'liq. Agar shunday
bozorlar mavjud bo'lganda edi, ifloslantiruvchilar boshqalarga ifloslanishdan
yetkazilgan zararni qoplashlariga to'g'ri kelgan bo'lar edi. Ifloslantiruvchilarning
boshqalar oldida mas'uliyati bo'lib, biz atrof-muhitga chiqindi tashlash erkinligiga
toqatliroq bo'lar edik. Biroq bizda bu kabi bozorlar yo'qligi tufayli, biz atrof-muhitni
ifloslantirishi mumkin bo'lgan faoliyatlarni davlat tomonidan cheklanishini, garchi
hayotimizning boshqa sohalarida buni nomaqbul ko'rsakda, qabul qilamiz.
