163
nomenklaturasi 3.....4 ming nomga etishi mumkin
va ular quyidagalarga
bo‘linadi:
- agregat, uzel va ehtiyot qismlar;
- ekspluatatsion
materiallar;
- umumiy foydalaniladigan materiallar;
- qimmat bo‘lmagan va tez eyiladigan materiallar.
Mashina-traktor parklarida agregatlar asosan alohida agregat omborlarida
saqlanadi. Ushbu agregat omborlarida yangi, ta’mirlangan va oldin
ishlatilgan agregatlar bo‘lib, ular o‘z navbatida
aylanma agregatlar fondini
tashkil etadi.
11.5-rasm Agregatlar maxsus tagliklarga qo‘yiladi.
11.6-rasm. Ehtiyot qismlar asosan ko‘p qavatli tokchalarda saqlanadi
.
164
Ombor maydonidan unumli foydalanish uchun mayda va normal (bolt,
gayka, vint va b.) detallarni saqlash uchun ayrim korxona va texnik xizmat
ko‘rsatish stansiyalarida bir necha bo‘limli sig‘im(kovsh)lar bo‘lib va ular
vertikal eskalator zanjiriga ketma-ket joylashtirilib chiqiladi. Har bir nomli
detalga alohida bo‘lim ajratiladi. Tokchalarda saqlashning asosiy talablari:
- engil va kichik o‘lchamli materiallar saqlanishi kerak;
- tokchalarda
avval
kartonli
yoki
plastmassali
qutti
(yashik)
joylashtiriladi, undan keyin ularga detalllar qo‘yiladi;
- og‘ir va katta detallarni iloji boricha
tokchalarning past qavatiga, kam
talab etiladigani, esa eng pastki qavatiga joylashtiriladi. Ko‘p talab etiladigan
detallarni asosan inson ko‘kragi balandligidagi tokchalarda saqlash kerak;
- tokchalar orasidagi masofa quti o‘lchamiga qarab sozlanishi (yig‘ma
tokchalarda) kerak.
Xo‘jalikda umumiy foydalanadigan materiallar ko‘pincha 10 guruhga
bo‘linadi(materiallar; asbob-uskuna va moslamalar; elektrotexnik qurilmalar
va
materiallar;
xo‘jalik
moslamalari;ximikatlar; qurilish ta’mirlash
materiallari; yordamchi materiallar;
maxsus kiyimlar; dastgohlar va boshqa
materiallar). Ushbu materiallarni bir joyda ayrimlarini texnik xavfsizligi
sababli saqlab bo‘lmaganligi uchun avtotransport korxonalarida quyidagi
omborlar mavjud: ehtiyot qism; agregat; materiallar; shina; moy; b o‘yash
materiallari; ximikatlar; asbob uskunalar.
Shinalar asosan shina omborlarida quyosh nuri tushirilmasdan taxtali yoki
metalli tokchalarda, vertikal holatda, isitish asboblaridan 1m uzoqlikda
saqlanadi (11.7-rasm).
Korxonalari omboriga olib kelinadigan moddiy boyliklar hisobini olish
uchun O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi va Davlat Soliq
qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan namunaviy birlamchi hujjatlar ishlat iladi:
kirim orderi, materiallar qabul qilingani
haqidagi hisob-faktura, qabul
qilinayotgan materiallarga qo‘shib yuboriladigan hujjat (nakladnaya,
165
omborda materiallar hisobini olib boruvchi varaqa, ombordan materiallarni
tarqatishdagi “talabnoma” varaqasi.
11.7-rasm. Shinalarni omborlarda saqlash
Ushbu hujjatlarning hammasida materiallarning narxi ko‘rsatiladi. Har
oyning oxirida korxona ombordagi materiallar bo‘yicha kirim va
sarflanadigan materiallar soni va narxi bo‘yicha qaydnoma tuziladi (rasm).
Ushbu qaydnomada keltirilgan narxlar yig‘indisi “Buxgalteriya b o‘limidagi”
hisoblar bilan solishtiriladi.
