5-MA’RUZA
Eritib qoplash chiviq va kukunlari
Reja:
5.1. Eritib qoplash chiviqlarning qo‘llanilishi.
5.2. Eritib qoplash chiviqlari qo‘llaniladigan sohalar.
5.3. Qotishmalardan olingan eritib qoplash kukunlari.
5.1. Eritib qoplash chiviqlarning qo‘llanilishi.
Abraziv, zarbli yuklanishlar, korroziya, yuqori haroratlardagi erroziya yoki tajovuzkor muhitlar ta’sirida eyilish sharoitida ishlaydigan mashina va uskunalar detallariga eyilishga chidamli qatlamlar eritib qoplash uchun GOST 21449-75 ga muvofiq tayyorlangan chiviqlardan foydalaniladi. Bu standartda Pr-S27 (PrN-U45X28N2SVM turidagi), Pr-V3K (PrN-U10XK63V5 turidagi) va Pr-V3K-R (PrN-U20XK57V10 turidagi) markali chiviqlar tayyorlash nazarda tutiladi.
CHiviqlar metallining kimyoviy tarkibi 5.1-jadvalda ko‘rsatilgan me’yorlarga mos bo‘lishi kerak.
5.1-jadval
CHiviqlarning kimyoviy tarkibi, %
Markasi
|
Asosiy elementlar
|
Aralashmalar, ko‘pi bilan
|
asos
|
C
|
Cr
|
Si
|
Mn
|
Ni
|
W
|
Mo
|
Sb
|
S
|
P
|
Fe
|
Pr-S27
|
Fe
|
3,3-4,5
|
25-58
|
1,0-2,0
|
1,0-1,5
|
1,5-2,0
|
0,2-0,4
|
0,08-0,15
|
-
|
0,07
|
0,06
|
-
|
Pr-VZK
|
Co
|
1,0-1,3
|
28-32
|
2,0-2,7
|
-
|
0,5-2,0
|
4,0-5,0
|
-
|
-
|
0,07
|
0,03
|
2
|
Pr-VZK-R
|
Co
|
1,6-2,0
|
28-32
|
1,2-1,5
|
0,3-0,6
|
0,1-2,0
|
7,0-11,0
|
-
|
0,02-10,0
|
0,07
|
0,03
|
3
|
Eritib qoplash chiviqlari misdan, sirti silliqlangan yoki ishlov berilmagan holda tayyorlanadi. Pr-VZK-R va Pr-VZK markali qotishmalardan tayyorlangan chiviqlarning diametri 4 va 5mm, sirti silliqlangan bo‘ladi.
CHiviqlar bilan eritib qoplanadigan metall qatlamining qattiqligi quyida keltirilgan qattiqlikka mos bo‘lishi lozim.
CHiviq markasi
|
Eritib qoplangan qatlamning qattiqligi, HRC, ko‘pi bilan
|
Pr-S27
|
53,5
|
Pr-V3K
|
41,5
|
Pr-V3K-R
|
47,5
|
GOST 21449-76 da tavsiya etiladigan ilova mavjud bo‘lib, unda eritib qoplash chiviqlari qo‘llaniladigan sohalar ko‘rastilgan (5.2-jadval).
5.2. Eritib qoplash chiviqlari qo‘llaniladigan sohalar.
5.2-jadval
Eritib qoplash chiviqlari qo‘llaniladigan sohalar
CHiviqlar markasi
|
Qo‘llanilishi
|
Pr-S27
|
Abraziv ta’sirida jadal eyilish sharoitida mo‘‘tadil zarbli yuklanishlar bilan va 500 °S dan oshmaydigan haroratda ishlaydigan detallarga eritib qoplash uchun
|
Pr-VZK
|
Abraziv, erroziya, 750 °S gacha qizish, aktiv tajovuzkor muhitlar, zarbli yuklanishlar va metallning metallga ishqalanishi ta’sir ko‘rsatadigan sharoitda ishlaydigan detallarga eritib qoplash uchun
|
Pr-VZK-R
|
Ramali daraxt kesuvchi arralar, qirquvchi asboblar tishlariga, shuningdek abraziv, erroziya, 800°S gacha haroratda qizish, kimyoviy aktiv muhitlar va metallning metalga ishqalanishi ta’sir ko‘rsatadigan sharoitda ishlaydigan detallarga eritib qoplash uchun
|
5.3. Qotishmalardan olingan eritib qoplash kukunlari.
Mashina hamda uskunalarning abraziv, korroziya, yuqori haroratlardagi eroziya, tajovuzkor muhitlar ta’sirida eyilish sharoitida ishlaydigan detallariga eritib va purkab eyilishga chidamli qatlam qoplash uchun GOST 21448-75 ga muvofiq tayyorlangan kukunlar ishlatiladi.
Qotishmalardan olinadigan eritib qoplash kukunlari kimyoviy tarkibiga ko‘ra ushbu markalarda tayyorlanadi: PG-S27, (PN-U40X28N2S2VM turidagi), PG-US25 (PN-U50X38N turidagi), PG-FBX6-2 (PN-U45X35GSR turidagi), PG-AN1 (PN-U25X30SR turidagi), PG-SR2 (PN-XN80S2R2 turidagi), PG-SR3 (PN-XN80S3R3 turidagi), PG-SR4 (PN-XN80S4R4 turidagi).
Qotishmalardan olinadigan eritib qoplash kukunlari granulometrik tarkibiga ko‘ra quyidagi klasslarda ishlab chiqariladi: yirik (K), o‘rtacha (S), mayda (M) va juda mayda (OM). Qotishmalardan olingan eritib qoplash kukunlari markalarida avval kimyoviy tarkibi bo‘yicha markasi, keyin granulometrik tarkibi bo‘yicha klassi ko‘rsatiladi. Misol: qotishmalardan olingan PG-S27 markali yirik eritib qoplash kukuni PG-S27-K GOST 21448-75 ko‘rinishida belgilanadi.
Qotishmalardan olingan eritib qoplash kukunlarining kimyoviy tarkibi 5.4-jadvalda keltirilgan me’yorlarga, granulometrik tarkibi esa 5.3-jadvalda keltirilgan me’yorlarga mos kelmog‘i zarur. Kukunlarning namligi 0,1% dan ortiq bo‘lmasligi darkor. Kukun eritib qoplangan qatlamning qattiqligi 5.5-jadvalda berilgan me’yorlarga mos kelishi lozim.
5.3-jadval
|
