Institut o`quv – uslubiy kengash rayisi __________________Q. M. Ermatov
O‘QUV-USLUBIY MAJMUA MUNDARIJASI
1.
|
O‘quvmateriallar:
|
|
1.1.
|
Ma’ruza kursi.
|
|
1.2.
|
Amaliy mashg‘ulotlarni bajarish boyicha uslubiy ko‘rsatma.
|
|
2.
|
Mustaqilta’limmashg‘ulotlari:
|
|
2.1.
|
Mustaqil ta’lim bo‘yicha uslubiy ko‘rsatma.
|
|
3.
|
Glossariy.
|
|
4.
|
Ilovalar:
|
|
4.1.
|
Fan dasturi.
|
|
4.2.
|
Ishchi o‘quv dastur.
|
|
4.3.
|
Sillabus.
|
|
4.4.
|
Tarqatma materiallar.
|
|
4.5.
|
Testlar.
|
|
4.6.
|
Ishchi o‘quv dasturiga muvofiq baholash mezonlarini qo‘llash bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar.
|
|
4.7.
|
Fanning o‘ziga xosligiga qarab o‘rganish bo’yicha boshqa materiallar.
|
|
4.8.
|
O‘UM ning elektron varianti.
|
|
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
«MASHINASOZLIK TEXNOLOGIYASI»
fakulteti
«Texnologik mashinalar va jihozlar»
kafedrasi
” Payvandlash metallurgiyasi”
Fanidan
1. MARUZALAR MATNI
1-MA’RUZA
Po‘latdan tayyorlangan payvandlash simlari
Reja:
1.1. Tasnifi va belgilanishi.
1.2. Sim po‘latining kimyoviy tarkibi
Po‘latlarni payvandlash, asosan GOST 2246-70 ga muvofiq po‘latdan sovuqlayin cho‘zib tayyorlangan payvandlash simidan foydalaniladi. Bu standarta etish besh xil rusumdagi sim tayyorlash nazarda tutiladi.
1.1. Tasnifi va belgilanishi. GOST 2246-70 ga muvofiq tayyorlangan payvandlash simi legirlanganlik darajasiga qarab kam uglerodli, legirlangan va yuqori darajada legirlangan xillarga ajratiladi.
Kam uglerodli sim olti rusumdagi ishlab chiqariladi: Sv-08, Sv-08A, Sv-08AA, Sv-08GA, Sv-10GA va Sv-10G2.
Legirlangan simning o‘ttiz xil rusumi ishlab chiqariladi: Sv-08GS, Sv-12GS, Sv-08G2S, Sv-10GN, Sv-08GSMT, Sv-15GSTYUSA va hokazolar.
YUqori darajada legirlangan sim o‘ttiz to‘qqiz xil markada tayyorlanadi: Sv-12X11NMF, Sv-10X11HBMF, Sv-12X13, Sv-20X13, Sv-06X14, Sv-08X14GNT, Sv-10X17T, Cv-13X25T, Cv-01X19H9, Cv-04X19H9, Cv-08X16H8M2, Cv-08X18H8G2B va hokazolar.
Po‘latdan tayyorlangan payvandlash simi vazifasiga qarab payvandlash (eritib qoplash)ga mo‘ljallangan simga va elektrodlar tayyorlash uchun mo‘ljallangan simga (shartli belgisi E) ajratiladi. Simning vazifasiga qarab xillarga ajratilishi elektrodlar tayyorlash uchun ishlatiladigan simning diametri bo‘yicha chekli chetlanishlarining qattiqroqligi, shuningdek vaqtli qarshiligiga turli talablar qo‘yilishi bilan bog‘liq. Simning vazifasi buyurtmada shartlashib olinmog‘i darkor.
Kam uglerodli va legirlangan sim sirtining turiga ko‘ra mislanmagan hamda mislangan (O) simga bo‘linadi. Sim sirtini mislashga qo‘yiladigan maxsus talablar (shu jumladan misning umumiy miqdori) texnik shartlar bilan belgilangan. Sirti mislangan sim etkazib berish zarurligi buyurtmada kelishib olingan.
Iste’molchining talabiga muvofiq sim elektrshlak (SH) yoki vakuum-yoy (VD) usulida, yohud vakuumli-induksion (VI) pechlarda eritilgan po‘latdan tayyorlanishi kerak. Bunda simning metalliga qo‘yiladigan qo‘shimcha talablar (zararli va chet aralashmalar miqdoriga oid me’yorlarning jiddiyligi, gazlar, nometall qo‘shilmalar miqdoriga doir cheklashlar va boshqalar) tomonlarning kelishuviga binoan belgilanadi.
Payvandlash simining shartli belgisida simning diametri va markasi, po‘latni eritish usulini ifodalovchi yuqorida keltirilgan indekslar, simning vazifasi hamda sirtining turi, shuningdek standarti ko‘rsatiladi. Quyidagi shartli belgilarga misollar keltirilgan.
Payvandlash (eritib qoplash) uchun mo‘ljallangan, sirti mislanmagan, 3mm diametrli Sv-08A markadagi payvandlash simi:
3Sv-08A GOST 2246-70 simi.
Elektrodlar tayyorlashga mo‘ljallangan 4mm diametrli Sv-04X19H9 markadagi payvandlash simi:
4Sv-04X19N-E GOST 2246-70.
Elektrshlak usulida qayta eritish yo‘li bilan eritilgan po‘latdan tayyorlangan, po‘latni payvandlash (eritib qoplash) uchun mo‘ljallangan 2mm diametrli Sv-30X25N16G7 markadagi payvandlash simi:
2Sv-30X25H16G7-SH GOST 2246-70 simi.
Payvandlash (eritib qoplash) ga mo‘ljallangan sirti mislangan 1,6mm diametrli Sv-08G2S markadagi payvandlash simi:
1,6Cv-082GS-O GOST 2246-70 simi.
Vakuumli-induksion pechda eritilgan po‘latdan tayyorlangan, elektrodlar tayyorlash uchun mo‘ljallangan sirti mislagan 2,5mm diametrli Sv-08XGSMFA markadgi payvandlash simi:
2,5Sv-08XGSMFA-VI-E-O GOST 2246-70 simi.
1.1-jadval
Sim po‘latining kimyoviy tarkibi, %
Sim markasi
|
S
|
Si
|
Mn
|
Cr
|
Ni
|
Mo
|
Ti
|
S
|
P
|
Boshqa elementlar
|
ko‘pi bilan
|
|
Kam legirlargan sim
|
Sv-08
|
≤0,10
|
≤0,3
|
0,35-0,60
|
≤0,15
|
≤0,30
|
-
|
-
|
0,04
|
0,04
|
≤0,01.Al
|
Sv-08A
|
≤0,10
|
≤0,03
|
0,35-0,60
|
≤0,12
|
≤0,25
|
-
|
-
|
0,03
|
0,03
|
≤0,01.Al
|
Sv-08AA
|
≤0,10
|
≤0,03
|
0,35-0,60
|
≤0,10
|
≤0,25
|
-
|
-
|
0,02
|
0,02
|
≤0,01.Al
|
Sv-08GA
|
≤0,10
|
≤0,06
|
0,80-1,10
|
≤0,10
|
≤0,25
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-10GA
|
≤0,12
|
≤0,06
|
1,10-1,40
|
≤0,20
|
≤0,30
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-10G2
|
≤0,12
|
≤0,06
|
1,50-1,90
|
≤0,20
|
≤0,30
|
-
|
-
|
0,30
|
0,030
|
-
|
Legirlangan sim
|
Sv-08GS
|
≤0,10
|
0,60-0,85
|
1,40-1,70
|
≤0,20
|
≤0,25
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-12GS
|
≤0,14
|
0,60-0,90
|
0,80-1,10
|
≤0,20
|
≤0,30
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-08G2S
|
0,5-0,11
|
0,70-0,95
|
1,80-2,10
|
≤0,20
|
≤0,25
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-10GN
|
≤0,12
|
0,15-0,35
|
0,90-1,20
|
≤0,20
|
0,90-1,20
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-08GSMT
|
0,06-0,11
|
0,40-0,70
|
1,00-1,30
|
≤0,20
|
≤0,30
|
0,20-0,40
|
0,05-0,12
|
0,025
|
0,030
|
-
|
YUqori darajada legirlangan sim
|
Sv-12X11HMF
|
0,08-0,15
|
0,25-0,55
|
0,35-0,65
|
10,50-12,0
|
0,60-0,90
|
0,60-0,90
|
-
|
0,025
|
0,030
|
0,25-0,50 V
|
Sv-10X11NVMF
|
0,08-0,13
|
0,30-0,60
|
0,35-0,65
|
10,5-12,0
|
0,80-1,10
|
1,0-1,30
|
-
|
0,025
|
0,030
|
0,25-0,50 V
|
Sv-12X13
|
0,09-0,14
|
0,30-0,70
|
0,30-0,70
|
12,0-14,0
|
≤0,60
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-20X13
|
0,16-0,24
|
≤0,60
|
≤0,60
|
12,0-14,0
|
-
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-06X14
|
≤0,08
|
0,30-0,70
|
0,30-0,70
|
13,0-15,0
|
≤0,60
|
-
|
-
|
0,025
|
0,030
|
-
|
Sv-08X14GNT
|
≤0,10
|
0,25-0,65
|
1,90-1,30
|
12,5-14,5
|
0,40-0,90
|
-
|
0,60-1,0
|
0,025
|
0,035
|
-
|
va boshqalar
|
Izohlar:
1. Sim markalarining shartli belgilari Sv (payvandlash) indekisdan va undan keyin keluvchi raqamlar va harflaridan iborat.
2. Sv indekisidan keyin keluvchi uglerodning foizning yuzdan bir ulushidagi miqdorini ko‘rsatadi.
3. Sim metalli tarkibidagi kimyoviy elementlar ushbu harflar bilan belgilangan: A - azot (faqat yuqori darajada legirlangan simlarda); B - niobiy; V - volfram; G - marganets; D - mis; M - molibden; N - nikel; S - kremniy; T - titan; F - vanadiy; X - xrom; S - sirkoniy; YU - alyuminiy.
4. Kimyoviy elementlarning harfli belgilaridan keyin keluvchi raqamlar elementlarning foizdagi o‘rtacha miqdorini ko‘rsatadi.
5. Kam uglerodli va legirlangan simning shartli belgilari oxiridagi A harfi metallning oltingugurt va fosfor miqdori jihatidan yuqori darajada tozaligini ko‘rsatadi. Sv-08AA markali simdagi ikkita A harfi oltingugurt va fosfor miqdori ularning Sv-08A markali simdagi miqdoriga nisbatan kamligini ko‘rsatadi.
|
