Kavsharlarning fizik-mexanik xossalari
Kav-shar marka-si
|
Suyuqlanish harorati, оC
|
Zichligi, g/sm3
|
Nisbiy elektrqarshiligi
Оm*mm2/m
|
Issiqlik o'tkazuvchan-ligi,
kkal/sm*s*grad
|
uzilishga Vaqtinchalik qarshiligi,
kgs/mm2
|
Nisbiy uzayishi,
%
|
Zarbiy qovushqoqligi,
kgs/sm2
|
Brinel bo‘yicha qattiqligi, НВ
|
Solidus
|
Likvidus
|
ПОС 90
|
183
|
220
|
7,6
|
0,120
|
0,130
|
4,9
|
40
|
4,2
|
15,4
|
ПОС 61
|
183
|
190
|
8,5
|
0,139
|
0,120
|
4,3
|
46
|
3,9
|
14,0
|
ПОС 40
|
183
|
238
|
9,3
|
0,159
|
0,100
|
3,8
|
52
|
4,0
|
12,5
|
ПОС 10
|
268
|
299
|
10,8
|
0,200
|
0,084
|
3,2
|
44
|
3,2
|
12,5
|
ПОС 61М
|
183
|
192
|
8,5
|
0,143
|
0,117
|
4,5
|
40
|
1,1
|
14,9
|
ПОСК 50-18
|
142
|
145
|
8,8
|
0,133
|
0,130
|
4,0
|
40
|
4,9
|
14,0
|
ПОССу 61-0,5
|
183
|
189
|
8,5
|
0,140
|
0,120
|
4,5
|
35
|
3,7
|
13,5
|
ПОССу 50-0,5
|
183
|
216
|
8,9
|
0,149
|
0,112
|
3,8
|
62
|
4,4
|
13,2
|
ПОССу 40-0,5
|
183
|
235
|
9,3
|
0,169
|
0,100
|
4,0
|
50
|
4,0
|
13,0
|
ПОССу 35-0,5
|
183
|
245
|
9,5
|
0,172
|
0,100
|
3,8
|
47
|
3,9
|
13,3
|
ПОССу 30-0,5
|
183
|
255
|
8,7
|
0,179
|
0,090
|
3,6
|
45
|
3,9
|
13,2
|
ПОССу 25-0,5
|
183
|
266
|
10,0
|
0,182
|
0,090
|
3,6
|
45
|
3,9
|
13,6
|
ПОССу 18-0,5
|
183
|
277
|
10,2
|
0,198
|
0,084
|
3,6
|
50
|
3,6
|
--
|
ПОСу 95-5
|
234
|
240
|
7,3
|
0,145
|
0,110
|
4,0
|
46
|
5,5
|
18,0
|
ПОССу 40-2
|
185
|
229
|
9,2
|
0,172
|
0,100
|
4,3
|
48
|
2,8
|
14,2
|
ПОССу 35-2
|
185
|
243
|
9,4
|
0,179
|
0,090
|
4,0
|
40
|
2,6
|
--
|
ПОССу 30-2
|
185
|
250
|
9,6
|
0,182
|
0,090
|
4,0
|
40
|
2,5
|
--
|
ПОССу 25-2
|
185
|
260
|
9,8
|
0,185
|
0,090
|
3,8
|
35
|
2,4
|
--
|
ПОССу 18-2
|
186
|
270
|
10,1
|
0,206
|
0,081
|
3,6
|
35
|
1,9
|
11,7
|
ПОССу 15-2
|
184
|
275
|
10,3
|
0,208
|
0,080
|
3,6
|
35
|
1,9
|
12,0
|
ПОССу 10-2
|
268
|
285
|
10,7
|
0,208
|
0,080
|
3,5
|
30
|
1,9
|
10,8
|
ПОССу 8-3
|
240
|
290
|
10,5
|
0,207
|
0,081
|
4,0
|
43
|
1,7
|
12,8
|
ПОССу 5-1
|
275
|
308
|
11,2
|
0,200
|
0,084
|
3,3
|
40
|
2,8
|
10,7
|
ПОССу 4-6
|
244
|
270
|
10,7
|
0,208
|
0,080
|
6,5
|
15
|
0,8
|
17,3
|
11.3-jadval
Oson suyuqlanadigan kavsharlar
Kavshar markalari
|
Kimyoviy tarkibi, %
|
Suyuqlanish harorati, 0C
|
Uzilishga mustaxkamligi, kgs/mm2
|
Cho‘zilishdagi nisbiy uzayishi, %
|
Brinel bo‘yicha qattiqligi, kgs/mm2
|
Sn
|
Bi
|
Pb
|
Cd
|
boshqalar
|
Gutri qotishmasi
|
21,1
|
50
|
20,5
|
14,3
|
-
|
45
|
-
|
-
|
-
|
-
|
8,3
|
44,7
|
22,6
|
5,3
|
Indiy 19,1
|
47
|
3,8
|
1,5
|
12
|
-
|
12
|
49
|
18
|
-
|
Indiy 21
|
58
|
4,5
|
50
|
14
|
Vud qotishmasi1
|
12,5
|
50
|
25
|
12,5
|
-
|
68
|
4,5
|
7
|
10,5
|
-
|
20
|
35,5
|
35
|
9,5
|
-
|
67...90
|
4
|
15
|
18
|
Lipovits qotishmasi1
|
12,9
|
49,4
|
27,7
|
10
|
-
|
70
|
4,3
|
50
|
9
|
-
|
11
|
42,5
|
37,7
|
85
|
-
|
70…90
|
3,6
|
31
|
10
|
D'Arsenval qotishmasi1
|
9,6
|
45,3
|
45,1
|
-
|
-
|
79
|
-
|
-
|
-
|
Roze qotishmasi1
|
18
|
50
|
32
|
-
|
-
|
93,7
|
-
|
-
|
-
|
25
|
50
|
25
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Nyuton qotishmasi
|
18,75
|
50
|
31,25
|
-
|
-
|
96
|
4,9
|
-
|
8,6
|
ПОСВ-32-15-531
|
32
|
53
|
15
|
-
|
-
|
96
|
-
|
-
|
-
|
ПОСВ-333
|
33,4
|
33,3
|
33,3
|
-
|
-
|
130
|
-
|
-
|
-
|
-
|
42
|
58
|
-
|
-
|
-
|
139
|
5,6
|
200
|
22
|
ПОСК-50
|
49,8
|
-
|
32
|
18,2
|
-
|
145
|
6,7
|
-
|
15,3
|
-
|
70
|
-
|
18
|
-
|
Indiy 12
|
150…174
|
3,7
|
135
|
12
|
-4
|
34
|
-
|
63
|
-
|
Indiy 3
|
170…256
|
-
|
-
|
-
|
ПОС-605,6
|
59-61
|
-
|
qolgani
|
-
|
Surma 0-0,8
|
182…185
|
-
|
-
|
-
|
-
|
42
|
58
|
-
|
-
|
-
|
139
|
5,6
|
200
|
22
|
-
|
49,5-50
|
0,25
|
qolgani
|
-
|
Surma 0,2-0,5
|
182…216
|
4,4
|
3,8
|
14
|
ПОС-506
|
49-50
|
-
|
qolgani
|
-
|
Surma 0-0,8
|
183…209
|
-
|
-
|
-
|
ПОС-907
|
88-90
|
-
|
qolgani
|
-
|
Mis 0-0,8
Nikel 0-0,8
|
183…222
|
-
|
-
|
-
|
ПОС-406,8
|
39-40
|
-
|
qolgani
|
-
|
Surma 1,5-2
|
183…235
|
-
|
-
|
-
|
ПОС-309
|
29-30
|
-
|
qolgani
|
-
|
Surma 1,5-2
|
183…256
|
-
|
-
|
-
|
ПОС-1810
|
7-18
|
-
|
qolgani
|
-
|
Surma 2-2,5
|
183…277
|
-
|
-
|
-
|
-11
|
50
|
-
|
47
|
-
|
Surma 3
|
185…204
|
5,9
|
29
|
16
|
Aвиa-14
|
55
|
-
|
-
|
20
|
Rux 25
|
200
|
-
|
-
|
-
|
-12
|
-
|
-
|
50
|
-
|
Indiy 50
|
215
|
3,3
|
55
|
2,6
|
-4
|
34
|
-
|
63
|
-
|
Rux 3
|
170…256
|
-
|
-
|
-
|
ПСp-213
|
30
|
-
|
63
|
5
|
Kumush 2
|
225…235
|
-
|
-
|
-
|
ПС-780л-15 Су-7
|
15
|
-
|
78
|
-
|
Surma 7
|
231
|
-
|
-
|
-
|
-15
|
94
|
-
|
-
|
-
|
Surma 4-6
|
232…240
|
4
|
38
|
13
|
ПС-99Ц1
|
-
|
-
|
98,9
|
-
|
Natriy 0,1
Rux 1
|
234
|
-
|
-
|
-
|
ПК600-4004
|
40
|
-
|
-
|
60
|
-
|
235
|
-
|
-
|
-
|
ПКЦ-40-6016
|
-
|
-
|
-
|
40
|
Rux 60
|
240
|
-
|
-
|
-
|
ПС-830л-7Су-10
|
7
|
-
|
83
|
-
|
Surma 10
|
242
|
-
|
-
|
-
|
Пол-70Ц304
|
70
|
-
|
-
|
-
|
Rux 30
|
243
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
qolgani
|
-
|
Surma 11-13
|
247…248
|
5
|
-
|
30
|
Aвиa-24
|
40
|
-
|
-
|
20
|
Alyuminiy 5
Rux 25
|
250
|
-
|
-
|
-
|
ПСp-1,513
|
15
|
-
|
83,5
|
-
|
Kumush 1,5
|
265…270
|
-
|
-
|
-
|
ПОССp-1,517
|
15
|
0,75
|
83
|
-
|
Kumush 1,25
|
276
|
-
|
-
|
-
|
ПСp-2,513
|
5,5
|
-
|
92
|
-
|
Kumush 2,5
|
235…305
|
-
|
-
|
-
|
ПК60Ц-4017
|
-
|
-
|
-
|
60
|
Rux 40
|
310
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
95
|
-
|
Indiy 5
|
315
|
3,5
|
52
|
6
|
Б
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Alyumniy 12
Mis 8, Rux 80
|
400
|
-
|
-
|
-
|
Biriktiriladigan joylarni oksidlanishdan saqlash maqsadida bu yuzalar flyus bilan qoplanadi. Flyuslar metall yuzasidagi oksidlarni kavsharlash vaqtida eritib yuborish, bu yuzani oksidlashdan saqlash bilan kavsharning buyum tirqishlariga yaxshi o‘rnatilishini ta’minlash uchun xizmat qiladi. Flyus sifatida maxsus kimyoviy moddalar (xlorid kislotasining suvdagi eritmasi, rux xlorid, bura, nashatir, kanifol, stearin, kavsharlash pastasi va boshqalar) dan foydalaniladi.
Keyin esa kavshar suyuqlanish haroratigacha qizdirilganda u suyuqlnib kavsharlanuvchi buyum bo‘shliqlarni to‘ldiradi, qotgandan keyin ajralmaydigan birikma hosil qiladi.
Kavsharlar xossalariga ko‘ra yumshoq va qattiq kavsharlarga bo‘linadi:
Yumshoq kavsharlar. Yumshoq kavsharlar (qalay, qo‘rg‘oshin, vismut, kadmiy) ning suyuqlanish harorati 400-500 oC dan ortmaydi. Bu kavsharlardan, odatda, turli idishlar, baklar, rezarvuarlar, radielektrotexnikada turli simlarni ulashda foydalaniladi. Bunda hosil bo‘ladigan chok u qadar puxta bo‘lmaydi, chokning cho‘zilishga puxtaligi 5-7 kg/mm2. 200oC dan ortiq qizdirilmaydigan uzellardagina kavsharlashdan foydalanish mumkin.
Qattiq kavsharlar. Qattiq kavsharlar (mis, kumush) ning suyuqlanish haroratlari 450-500oC dan ortiq bo‘ladi. Bu kavsharlardan odatda, keskich asboblarining qattiq qotishma plastinkalarini, truboprovodlarni, velosiped ramalarini kavsharlashda foydalaniladi. Bu usulda olingan chokning cho‘zilishiga puxtaligi 50 kg/mm2 gacha yetadi. [9]
Kavsharlashda ishlatiladigan asosiy asbob poyalnik (kovya) bo‘lib, uning o‘lchami va shakli kavsharlanadigan detal o‘lchamiga bog‘liq (11.27-rasm).
|
