|
-rasm. Fizik kattalikni oʻlchash jaroyoni sxemasi
|
| bet | 3/11 | | Sana | 10.12.2023 | | Hajmi | 4.87 Mb. | | #115054 |
Bog'liq Kurs ishi Metrologiya va Standartlashtirish ReadMe UzTransLit1.1-rasm. Fizik kattalikni oʻlchash jaroyoni sxemasi.
Oʻlchash natijasi - oʻlchanayotgan kattalikning son qiymatini oʻlchash birligiga koʻpaytmasi tariqasida ifodalanadi.
X = n[x] , (1.1)
bu erda:
X - oʻlchanadigan kattalik;
n - oʻlchanayotgan kattalikning qabul qilingan oʻlchov birligidagi son qiymati;
[x] - oʻlchash birligi.
Masalan, m=165 kg. Bu yerda m oʻlchanadigan kattalik, oʻlchanayotgan kattalikning qabul qilingan oʻlchov birligidagi son qiymati 165 ga teng, oʻlchashda qabul qilingan birlik – kg.
Oʻlchash fan va texnikaning qaysi sohasida ishlatilishiga qarab u aniq nomi bilan yuritiladi: elektr oʻlchashlar, mexanik oʻlchashlar, issiqlik oʻlchashlar, akustik oʻlchashlar va h.k.
Fizik kattaliklarni oʻlchash ikkiga boʻlinadi: texnik oʻlchashlar va laboratoriya usulidagi oʻlchash.
Texnik oʻlchashlar ishlab chiqarish korxonalarida bajarilib, uncha yuqori aniqlikka ega emas, ammo texnologik jarayon uchun qoniqarli hisoblanadi va korxona ish sharoiti talabalariga javob beradigan oʻlchash vositalari yordamida amalga oshiriladi.
Laboratoriya usulidagi oʻlchash amallari maxsus sharoitga ega boʻlgan laboratoriya xonalarida zamonaviy, aniqlik darajasi yuqori boʻlgan oʻlchash vositalari yordamida amalga oshiriladi. Bu usuldagi oʻlchash amallari ilmiytadqiqot ishlarini bajarish jarayonida, oʻlchash vositalarini tekshirish (qiyoslash) va detallarga yuqori aniqlik bilan ishlov berish talab etilganda, dastgohlarni ishga sozlash jarayonlarida bajariladi.
1.2-rasm. Oʻlchashlarning klassifikatsiyalanishi.
Teng aniqlik bilan oʻlchashlar biror kattalikni aniqliklari bir xil boʻlgan oʻlchash vositalari bilan bir xil sharoitda va diqqat bilan bajarilgan qator oʻlchashlar.
Oʻtkazilgan bir qator oʻlchashlar natijalariga ishlov berishdan avval bu oʻlchashlarning teng aniqlik bilan bajarilganligiga ishonch hosil qilish zarur. Aniqligi teng boʻlmagan oʻlchashlar - birorta kattlikni aniqligi boʻyicha farqlanuvchi oʻlchash vositalari bilan va (yoki) turli sharoitlarda bajarilgan qator oʻlchashlar.
|
| |
