Strukturaviy sxema mahsulotning asosiy funksional qismlarini, ularning
maqsadi va munosabablarini belgilaydi.
Funksional sxemada elementlarning alohida funksional sxemalarida (o‘rnatish)
yoki umuman elementda (o‘rnatish) sodir bo‘ladigan jarayonlar tushuntiriladi.
Prinsipial sxemada (to‘liq) elementlarning to‘liq tarkibini va ular orasidagi
bog‘lanishlarni belgilaydi va, odatda, elementning ishlash (o‘rnatish) tamoyillari
haqida batafsil tasavvur beradi.
Elektr tarmog‘i sxemasi (montaj) elementning butlovchi qismlari ulanishlarni
ko‘rsatadi, simlar belgilaydi, jgutlar, bu ulanishlar qilish kabellar yoki quvurlari,
shuningdek, ularning ulanish va kiritish joylari (ulagichlar, platalar, sichqichlar, va
boshqalar.).
Ulanish sxemasida mahsulotning tashqi bog‘lanishlari ko‘rsatiladi.
Umumiy sxemada majmuaning tarkibiy qismlari va ularning ishlash joyida bir-
biriga bog‘lanishlari belgilanadi.
Avtomatlashtirish sxemasida quyidagilar ifodalaniladi: 1. Avtomatlashtirilgan ob’ektning (bundan buyon matnda-texnologik uskunalar)
texnologik va muhandislik uskunalari va kommunikatsiyalari (quvurlar, gaz yo‘llari,
havo yo‘llari);
2. Avtomatlashtirish uskunalar, yoki boshqarish, nazorat qilish va rostlash
mexanizmlari (boshqarish, rostlash va boshqarish mexanizmlari - bu ma’lum bir
nazorat, rostlash, signalizatsiya, boshqarish va h.k. vazifasini bajaruvchi alohida
funksional bog‘langan qurilmalar majmuidir.);
3. Alohida texnik tizimlar yoki konturlar orasidagi aloqa liniyalari (zarur
hollarda).
Jarayon uskunalarini avtomatlashtirish sxemalarida ulanish sxemalari yoki
muhandislik tizimi sxemalariga muvofiq tasvirlash tavsiya etiladi. Shu bilan birga,
texnik avtomatlashtirish vositalari bilan jihozlanmagan va avtomatlashtirish
tizimlarining ishlashiga ta’sir qilmaydigan sxema uskunalari, kommunikatsiyalar va
ularning elementlarini ko‘rsatmasdan, texnologik uskunalarning tasvirlarini
soddalashtirishga ham ruxsat etiladi.
16
Texnologik jarayonni avtomatlashtirishning funksional va strukturaviy
sxemalari asosida funksional, strukturaviy, algoritmik va asosiy nazorat sxemalari
ishlab chiqiladi.
