|
Sabit gərginliyin dəyişən gərginliyə çevrilməsi qurğuları
|
| bet | 100/142 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 3,55 Mb. | | #255298 |
Bog'liq Microsoft Word II -an Sabit gərginliyin dəyişən gərginliyə çevrilməsi qurğuları
Sabit cərəyan gərginliyini dəyişən cərəyan gərginliyinə çevirən elektron qurğusuna invertor deyilir. İnvertor sabit cərəyan mənbəyini dövrü olaraq yükə qoşan kommutatordan ibarətdir. Bu zaman qoşulmanın polyarlığı daimi olaraq dəyişməlidir. Belə çeviricinin körpü tipli sxemi və onun çıxış gərginliyinin forması şəkil 7.20 - də göstərilmişdir.
Fərz edək ki, açar rejimində işləyən tranzistorlar müəyyən T dövrü (taktı) ilə cüt-cüt əks fazada işləyirlər. 0 … T/2 müddətində VT1 və VT2
tranzistorları qoşulur və Ryük yükünə Un gərginliyinin müsbət polyarlığı təsir edir. T/2 … T intervalında isə VT3 və VT2 tranzistorları qoşulur və Ryük yükünə Un gərginliyinin mənfi qütblülüyü təsir edir. Nəticədə yükdə dəyişən düzbucaqlı gərginlik alınır.
Şəkil 7.20. Körpü çeviricili invertor
İnvertorun kommutatorunun konkret yükü kimi kommutatorla funksional əlaqədə olan transformatorun dolağı istifadə olunur. Odur ki, hər iki qurğu vahid tamlıq təşkil edir. Orta nöqtəsi olan iki yarımperiodlu düzləndirici əsasında yaradılan çeviriciyə baxaq (şəkil 7.21). Bu qurğuda transformatorun ikinci Wk1 və Wk2 yarımdolaqları VT1 və VT2 tranzistorlarında yaradılan kommutatorun yükü olur. Yaradılmış qurğu mahiyyət etibarı ilə qoşan və bağlayan tranzistora malik impuls güc gücləndiricisinin sxemindən ibarətdir.
Şək. 7.21. Orta nöqtəsi olan iki yarımperiodlu düzləndirici əsasında yaradılan çevirici
Transformator içliyinin histerezis ilgəyinin düzbucaqlıya yaxın olduğunu fərz edərək sxemin iş prinsipinə baxaq. Fərz edək ki, müəyyən zaman anında VT1 tranzistoru doyma rejimindədir və Wk1 dolağına Un qida gərginliyi tətbiq olunub. Bu gərginlik transformatorun nüvəsinin yenidən maqnitləşməsini təmin edir. Transformatorun bütün dolaqlarında, onun nüvəsinin doyması anına qədər, dolağın sarğılarının sayına mütənasib olan Uw = Un Wi / Wk gərginliyi yaranır. Transformatorun Wb1 və Wb2 dolaqları elə qoşulub ki, onlarda yaranan gərginliyin qütblülüyü tranzistorların ilkin vəziyyətlərini (VT1 doyub, VT2 bağlıdır) təmin etmiş olsun. Transformatorun nüvəsinin doymasından sonra onun bütün dolaqlarında gərginlik sıfıra qədər azalır və VT1 tranzistoru bağlanmağa başlayır. Bu halda elektromaqnit induksiyası qanununa əsasən transformatorun dolaqlarında əks elektrik hərəkət qüvvəsi yaranır. Bu gərginlik VT1 tranzistorunun cəld bağlanmasını, VT2 tranzistorunun isə cəld açılmasını təmin edir. Qida gərginliyi Wk2 dolağına tətbiq edildikdə, transformatorun nüvəsinin əks maqnitləşməsi baş verir. Nəticədə transformatorun dolaqlarında düzbucaqlı formada dəyişən gərginlik yaranmış olur. Bu gərginliyin tezliyi transformatorun parametrləri ilə müəyyən olunur. Göstərilən sxem mahiyyətcə maqnit əlaqəli multivibratorun sxemidir.
P.S. Süzgəc vasitəsilə stabilləşdirmə: Süzgəc elementləri (C, L) müəyyən dərəcədə qida gərginliyinin stabilləşməsini təmin edirlər. Əgər çıxış gərginliyi azalarsa, kondensator boşalaraq bu gərginliyi sabit saxlamağa çalışır. Eyni ilə, çıxışda gərginliyin azalması süzgəcin drosseli ətrafındakı maqnit selinin azalmasına səbəb olur. Maqnit selinin dəyişməsi isə öz növbəsində sarğıda bu dəyişməni yaradan cərəyanın əksinə olan cərəyan yaradır. Odur ki, süzgəcin drosseli gərginliyin amplitudunun istənilən dəyişməsinə əks təsir göstərir.
Böyük güclərə hesablanmış düzləndiricilərin, invertorların digər güc qurğularının qurulma prinsiplərinə, element bazası və sxemotexnikasına növbəti paraqrafda baxılır.
|
| |
