Sabit gərginlik mənbəyi. Yarımkeçirici cihazların xarakteristikalarının təhlili göstərir ki, sabit gərginlik mənbəyi kimi p-n keçidin
VAX-nın ya düz budağından və yaxud keçidin elektrik deşilməsi oblastında əks budağından istifadə etmək olar. Lakin sabit gərginlik mənbəyinin yaradılmasının daha sadə yolu onun sabit cərəyan mənbəyi üzərində yaradılmasıdır. Bu məqsədlə mənbəyin çıxış cərəyanını, müqaviməti dəyişməyən rezistordan buraxmaq lazımdır.
Şəkil 2.18,a-da sabit cərəyan mənbəyi (İc.m) kimi istok dövrəsində Ri rezistoru olan sahə tranzistorundan, cərəyan-gərginlik çeviricisi kimi isə etalon rezistordan istifadə edilmişdir.
Çıxış gərginliyi və onun nisbi dəyişməsi, yük cərəyanının dəyişməsi
zamanı
Uçıx=İc.mRİ ; Uçıx= İc.m
ifadəsi ilə təyin olunur. Bu ifadələr yük müqaviməti sonsuzluğa tərəf artdıqda daha dəqiq olur. Əks halda qurğunun parametrləri Ryük müqavimətini və onun nisbi dəyişməsini nəzərə almaqla təyin olunmalıdır.
U I
RI R yük
; U
RI Ryük /(Ri RI ) Is.m Ryük
(2.11)
çıı
s. m
RI R
yük
çıı
1 R
yük
Ri
/( Ri
Sonuncu ifadədən görünür ki, RI və
Ryük
kəmiyyətlərinin qiymətləri
böyük və Ryük müqavimətinin qiyməti kiçik olduqca çıxış gərginliyi qeyri stabil
olur. Konkret halda Ryük və
Ryük
kəmiyyətlərinin qiymətləri adətən
verildiyindən, sxemdə stabilliyin artırılmasının yeganə üsulu R İ müqavimətinin azaldılmasıdır. Lakin R İ müqavimətinin azaldılması verilmiş U çıx gərginliyində İ c.m. cərəyanının artırılmasını tələb edir ki, bu da bir çox hallarda qəbul edilmir.
b)
Şəkil 2.18. Sabit gərginlik mənbəyinin a) etalon rezistorla və
əlavə emitter təkrarlayıcısı olan sxemləri
Qurğunun parametrlərinin yaxşılaşdırılması emitter və ya istok təkrarlayıcılarının köməyi ilə Rİ və Ryuk müqavimətlərinin uzlaşdırılması yolu
ilə mümkündür (şəkil 2.18,b). Bu halda
Rgir.et
h21e Ri RI
olduğunu nəzərə
alaraq yük müqavimətinin dəyişməsi nəticəsində çıxış gərginliyinin nisbi dəyişməsi üçün
U
RI Ryük
(2.12)
çıı
1 Ri
h21e
(1 R
yük )
ifadəsini yazmaq olar. RI <i şərti halında sxemə emitter təkrarlayıcısının daxil edilməsi çıxış gərginliyinin Ryük müqavimətinin dəyişməsi ilə əlaqədar nisbi dəyişməsini h21e dəfə azaldır.
Qurğunun parametrlərinin daha da yaxşılaşdırılması üçün R İ elementi
kimi kiçik diferensial müqaviməti olan elementdən, məsələn, dioddan və ya stabilitrondan istifadə etmək olar.
| 