84
I. Ekranga 6 rejimga ega oyna chiqdi.
1-rejim.
Only translation (faqat tarjima) – podstrochnikda
foydalaniladigan tarjimalarni va mazkur so’zning qaysi sohaga tegishliligi haqidagi
ma’lumotlarni beradi. Mazkur rejimning asosiy funksiyasini Only-tran maxsus
protsedurasi amalga oshiradi. Ushbu protsedura avvalo mazkur so’zning
kodining
adreslar bo’limidan tarjimalar adresini izlab topadi. So’ng uni qayta ishlashni
boshlaydi: tarjimaning birinchi harfini olib tekst faylini ochadi (shu harf bilan
nomlangan) va berilgan tartib raqamiga ko’ra tarjimani topib,
uni ekranga
chiqaradi.
2.
Grammatical information (grammatik ma’lumotlar) – so’zning
barcha morfologik va sintaktik xususiyatlari va undan foydalanishdagi ayrim
noaniqliklar haqidagi ma’lumotlarni beradi. Gram info maxsus protsedurasi
ishlaydi. Grammatik ma’lumotlar kodi bo’limida jamlangan ma’lumotlarni
rasshifrovka qiladi.
3.
List of synonyms (sinonimlar ro’yxati)
4.
List of antonyms (antonimlar ro’yxati).
Ushbu rejimlar Syn-List va Ant-list maxsus protseduralar yordamida
sinonimlar va antonimlar ro’yxatini beradi. Ular quyidagi tartibda ishlaydi:
sinonim va antonimlar kiritilgan so’z kodning “sinonimlar adresi” va “antonimlar
adresi” bo’limlaridan topiladi hamda ekranga chiqariladi.
4.
New word formation (yangi so’zlarni qayta yasash) – mazkur so’z
bilan bir xil o’zakka ega bo’lgan barcha so’zlarni chiqarib beradi.
Asosiy ish NWF
protsedurasi vositasida amalga oshiriladi:
a) so’zning o’zagi ajratiladi;
b) so’z haqidagi barcha ma’lumotlarga ega bo’lgan holda ushbu o’zakka
old qo’shimcha va boshqa qo’shimchalarni qo’shish orqali o’zgartirilishi mumkin
bo’lgan barcha so’zlarni chiqarib beradi.
6.
– o’rganilayotgan so’zni tez esda qolishi uchun
“aytib berish” (podskazka) ko’rinishidagi sharhlarni chiqarib beradi.
II. Ish uchun zarur bo’lgan rejim tanlanganidan so’ng so’z kiritiladi.
Ayrim elektron lug’atlarda
leksikon bazasi ozligi sababli, ayrim so’zlarning
xotirada kodi bo’lmasligi ham mumkin. Shuning uchun kirishdan so’ng
Find
Word protsedurasi ish boshlaydi. Uning vazifasi xotiradagi so’z kodini izlashdan
iborat. Agar u topilsa, maxsus protseduralar uzatiladi, aks
holda esa quyidagi xabar
chiqadi “Sorry, I do not know (Uzr, men buni bilmayman) va keyingi so’z
kiritiladi.
III. Topilgan kod tanlangan rejimning maxsus dasturlari bilan qayta
ishlanadi, buning natijasida talab qilingan ma’lumotlar chiqariladi.
85
IV. Tanlangan rejimlarda ishni davom ettirish haqida so’raladi. “Ha”
javobidan so’ng dastur ishi ikkinchi bosqichda davom ettiriladi. Aks holda keyingi
bosqichga o’tiladi.
V. Dastur ishini tamom qilish haqida so’raladi.
Kompyuter leksikografiyasi bugungi kunda turli qo’shimcha imkoniyatlar
asosida rivojlanib bormoqda. Xususan, dastlab kompyuter lug’atlari
bir tilli, ikki
tilli bo’lgan, hozirda ko’p tilli (uch, to’rt, olti, o’n tilli) elektron lug’atlar
yaratilmoqda. Shuningdek, keyingi paytlarda muayyan sohalarga ixtisoslashgan
elektron lug’atlar ham yaratilmoqda. Ya’ni dastlab kompyuter lug’atlari faqat
umumiy leksikon
bilangina cheklangan edi, hozirda bundan tashqari fanga oid
bo’lgan, qurilish, aviatsiya,
avtomobilsozlik, harbiy, diniy, yuridik sohalarga oid
so’zlar bazasi ham e’tiborga olinmoqda. Hatto so’zlarning matnda qo’llanilish
imkoniyatlari, distributiv holatlari, birikma holidagi ko’rinishlari ham nazarda
tutilgan holda lug’atlar yaratilmoqda. Bu ko’rsatkichlar
kompyuter leksikografiyasi
sohasining taraqqiy etayotganidan darak beradi.
