Ish haqi fondidan foydalanish tahlili

275
1. Mahsulot ishlab chiqarish hajmi (
ig
) 
2. Ishchilar (nisbiy) soni (
nisb
IS
) 
3. 
Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqi 
(
)
I H
-
Ishchilarni ish haqi fondini bazis davridan farqi
о
is
is
IHF
IHF
IHF
¢
D
=
-
. 
1. 
Mahsulot ishlab chiqarish hajmini ta’siri 
( )
о
о
N
IHF
IHF ig IHF
D
=
× -
2. 
Ishchilar (nisbiy) sonini ta’siri 
( )
о
is
nisb
о
IHF
IHF
Is
Is
D
=
×
3. 
Bir 
ishchining 
o‘rtacha 
yillik 
ish 
haqini 
ta’siri 
(
)
о
yx
о
IHF
IHF
IHF
Is
Is
Is
¢
æ
ö
¢
D
=
-
×
ç
÷
¢
è
ø
Ishchilar sonini nisbiy farqi quyidagicha aniqlanadi. 
(
)
о
nisb
Is
Is
Is ig
¢
=
-
×
Xizmatchilarning ish haqi fondiga quyidagi ikki omil ta’sir etadi. 
1. 
Xizmatchilar sonini o‘zgarishi (Xs) 
2. 
Bir xizmatchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha ish haqi (Ix) 
Xizmatchilarning ish haqi fondini bazis davridan farqi formula 
asosida quyidagicha aniqlanadi. 
( )
о
х
х
х
IHF
IHF
IHF
¢
D
=
-
Shu jumladan: 
1. Xizmatchilar sonining o‘zgarishini ta’siri 
(
)
1
( )
о
о
х
хс
с
с
о
с
IHF
IHF
х
х
Х
D
=
×
-
2. Bir xizmatchining o‘rtacha ish haqining o‘zgarishini ta’siri
1
1
1
1
( )
х
х
s
о
ix
s
s
IHF
IHF
IHF
Х
Х
Х
-
æ
ö
D
=
×
-
ç
÷
è
ø
 
 
8.7. Ishchilarning ish haqi fondiga ta’sir etuvchi
omillar tahlili 
 
Sanoat ishlab chiqarish xodimlari ish haqi fondi tarkibida ishchilar-
ning ish haqi yuqori salmoqqa ega. Shu bois ishchilarning ish haqidan 
qay darajada foydalanganligini nazorat qilish, unumsiz xarajatlarga yo‘l 
qo‘ymaslik tannarxni pasaytirish imkoniyatini beradi. Tahlil etishda 
ishchilarni hisobot davridagi haqiqiy sarflangan ish haqini rejadagi, 
o‘tgan yildagi ish haqi fondi bilan taqqoslanadi, uning farqi aniqlanadi 
va unga ta’sir etuvchi quyidagi omillar miqdor jihatdan hisoblanadi. 

276
1. Mahsulot hajmini o‘zgarishi. 
2. Ishchilar (nisbiy) sonini o‘zgarishi. 
3. Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqining o‘zga-
rishi. 
Mahsulot hajmi o‘zgarishini ishchilarning ish haqi fondiga bo‘lgan 
ta’sirini aniqlash uchun rejadagi ish haqi fondini mahsulot ishlab 
chiqarish hajmini rejaga nisbatan o‘sish darajasiga ko‘paytirish lozim. 
Ikkinchi omil ta’sirini aniqlash uchun ishchilarni nisbiy farqi 
rejadagi bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqiga ko‘pay-
tirish kerak. Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqini 
o‘zgarishini ish haqi fondiga bo‘lgan ta’sirini aniqlash uchun shu 
ko‘rsatkichning rejadan farqi hisobot davridagi ishchilarning haqiqiy 
soniga ko‘paytirish lozim (75-jadval). 
 
75-jadval
Ishchilarning ish haqi fondiga ta’sir etuvchi omillar tahlili 
Farqi (+,-) 
Ko‘rsatkichlar 
Bazis 
davri 
Korrekti-

Download 2,53 Mb.