Iqtisodiy tahlilda balans usuli




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/436
Sana05.01.2024
Hajmi2,53 Mb.
#130885
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   436
Bog'liq
Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

 
2.9. Iqtisodiy tahlilda balans usuli 
 
Balans usuli o‘zaro bog‘liq va tenglangan iqtisodiy ko‘rsat-
kichlarning ikki guruhi proporsiyalari, nisbatini aks ettirish uchun 
xizmat qiladi. Bu usul buxgalterlik hisobi va rejalashtirish amaliyotida 
keng tarqalgan, lekin u iqtisodiy tahlilda ham muayyan ahamiyat kasb 
etadi, xususan, korxonaning mehnat, moliyaviy resurs, xomashyo, 
yonilg‘i, material, asosiy ishlab chiqarish vositalari va boshqalar bilan 
ta’minlanganligi tahlilida keng foydalaniladi. Misol uchun, korxonaning 
mehnat resurslari bilan ta’minlanganligi aniqlash maqsadida, mehnat 
resurslari bo‘yicha balans tuziladi. Unda, bir tomondan, mehnat resurs-
lariga bo‘lgan ehtiyoj, boshqa tomondan – ularning haqiqatdagi mavjud-
ligi ko‘rsatiladi. Mehnat resurslaridan foydalanish tahlilida ish vaqtining 
ehtimoliy fondi haqiqatdagi ishlangan soatlar miqdori bilan taqqos-
lanadi. Chorvaning ozuqa bilan ta’minlanganligini aniqlash uchun ozuqa 
balansi ishlab chiqiladi. Unda, bir tomondan, ozuqaga bo‘lgan rejaviy 
ehtiyoj ko‘rsatilsa, boshqa tomondan – uning haqiqatda mavjudligi ko‘r-
satiladi. Korxonaning to‘lov qobiliyatini aniqlash uchun to‘lov balansi 
tuziladi, unda to‘lov mablag‘lari va to‘lov majburiyatlari o‘zaro 
taqqoslanadi. 

79
Qo‘shimcha vositalar sifatida iqtisodiy tahlilda balans metodi 
natijaviy ko‘rsatkichlar kattaliklari o‘sishiga turli omillarning ta’siri 
aniqlash to‘g‘riligini tekshirish uchun foydalaniladi. Determinatsiya-
lashgan tahlilda alohida omillarning ta’sir kattaliklari algebraik summasi 
natijaviy ko‘rsatkichning umumiy o‘sish kattaligiga mos kelishi lozim. 
Balans usuli additiv omilli model tuzishda foydalanilishi mumkin. 
Misol uchun, tovar balansi 
Ta = T
yb 
+ T
k 
- T
yo
. 
 
18-jadval 

Download 2,53 Mb.
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   436




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish