• Mahmudi Rafiqiyning “Risolai xati manzum”, Shafeoniyning “Risolai xat”
  • siyoh, rangli jo‘shalar, oq va rangli qog’oz, nayqalam, qalamtarosh, mistar




    Download 5,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet47/163
    Sana12.01.2024
    Hajmi5,58 Mb.
    #136140
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   163
    Bog'liq
    12590 2 CE8BD3CE1F03505534B64BE6967001D373895E4B

    siyoh, rangli jo‘shalar, oq va rangli qog’oz, nayqalam, qalamtarosh, mistar, 
    qalamdon, siyohdon, mehrak va qalamqat edi (1- rasm). Sultonali 
    Mashhadiyning “Risolai xat”, Mirali Hiraviyning “Midod ul-xutut”, 
    Mirimodi Qazviynining “Obod ul-mashq“, Majnun ibn Kamoliddin 
    Mahmudi Rafiqiyning “Risolai xati manzum”, Shafeoniyning “Risolai xat” 
    kabi risolalarida siyohning tayyorlash texnologiyasi, nayqalam, qog’ozning 
    sifatini bilish usullari, umuman yozish qurollari borasida qimmatli ma’lumotlar 
    berilgan. 
    Xushnavislikka ma’lum va joriy bo‘lgan qoidalar o‘n ikkilik qoidasi deb 
    nomlanar va bular: usul, tarkib, kursi, suud, nuzul, nisbat, davr, sath, 
    quvvat, za’f, safo va nishon edi. 
    VII asrda arab yozuvining keng tarqalgan uslublaridan biri kufiy xati 
    ixtiro qilinguncha (ixtirochisi Ya’rab ibn Kahton) O‘rta Osiyoda turli yozuv
    usullari mavjud bo‘lgan. Masalan, makkiy, madaniy, basariy va boshqalar. Bu 
    xatlardan oldinroq ma’daliy (tik chiziqli) yozuvi mavjud edi. Kifiy yozuvi 
    ko‘pincha madaniy yodgorliklarning naqshlarida saqlanib qolgan. Xalifa
    Muqtadir zamonida yashagan olim Ibn Muqla (864-934) ni xatti sitta (olti xil 
    yozuv: suls, nasx, muhaqqaq, rayhoniy, tavqe, riqo) ixtirochisi deb tan
    olganlar. 
    Vaqt o‘tishi bilan kufiy yozuvining turli variantlari ixtiro qilingan. 
    Qur’oni Karimning ilk namunalari shu yozuvda yozilgan. Zamonlar o‘tishi bilan 


    93 
    xattotlar bu yozuvni ham binolarning bezaklarida ishlatganlar. Muhaqqaq 
    yozuvi kufiyning bir oz o‘zgartirilgan shaklidir. Rayhoniy uslubi muhaqqaq 
    yozuvida o‘xshagan, lekin harf shakllari rayhon barglariga o‘xshagani uchun 
    shu nomga loyiq topilgan. Nasx yozuvi kufiy va muhaqqaq xatlaridan ko‘ra 
    Qur’on ko‘chirishda ma’qulroq topilgan. Tavqe yozuvi esa asosan buyruq va 
    farmonlar yozishda qo‘llangan. Riqo yozuvi tavqega ancha yaqin, lekin undan 
    nozikroq. Asosan munshaot (maktub yozish)da ishlatilgani va qog’ozlarga nafis
    qilib yozilgani uchun riqo deb atalgan. Mazkur yozuvlardan tashqari tumor, 
    g’ubor, shajariy, tug’ro va boshqa xat turlari ham bo‘lgan. Tug’ro imzo 
    qo‘yishda ishlatilgan. 
    XV asr boshlaridan kitob ko‘chirishda (fors-tojik va eski o‘zbek tillarida) 
    nasta’liq xati rasm bo‘ldi. Hazrat Alisher Navoiy ta’biricha, xattotlar sultoni 
    bo‘lgan Sultonali Mashhaqiy nasta’liq xatini ajoyib san’at darajasiga ko‘targan 
    ekan. 

    Download 5,58 Mb.
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   163




    Download 5,58 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    siyoh, rangli jo‘shalar, oq va rangli qog’oz, nayqalam, qalamtarosh, mistar

    Download 5,58 Mb.
    Pdf ko'rish