|
Agressiya, tazyiq va zoʻravonlik yuzaga kelganda oʻzini qanday tutish kerak? Agressiyaga nisbatan individ tiplari va ularni sharhlash
|
| bet | 55/74 | | Sana | 29.01.2024 | | Hajmi | 2,57 Mb. | | #148139 |
Bog'liq ------------ LOTIN Professional ta---limda Yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash (1)3. Agressiya, tazyiq va zoʻravonlik yuzaga kelganda oʻzini qanday tutish kerak? Agressiyaga nisbatan individ tiplari va ularni sharhlash
3.1. Agressiv xatti-harakatlar
Lotin tilidan tarjima qilinganda “agressiya”, “hujum” degan maʼnoni anglatadi. Hozirgi vaqtda “agressiya” atamasi juda keng qoʻllaniladi.
Ushbu hodisa quyidagilar bilan bogʻliq:
salbiy his-tuygʻular bilan (masalan, gʻazab);
salbiy motivlar bilan (masalan, zarar yetkazish istagi);
salbiy munosabat (masalan, irqiy xurofot) va buzgʻunchi harakatlar bilan.
Psixologiyada agressiya deganda boshqalarni oʻziga boʻysundirish yoki ularga hukmronlik qilish maqsadini koʻzlab, haqiqiy xulq-atvor yoki fantaziyada namoyon boʻladigan moyillik (istak) tushuniladi. Agressiya ijobiy boʻlishi mumkin, hayotiy manfaatlar va omon qolish uchun xizmat qiladi yoki salbiy, oʻz-oʻzidan tajovuzkor harakatni qondirishga qaratilgan.
Agressiya aqliy voqelik sifatida oʻziga xos xususiyatlarga ega: yonalish, namoyon boʻlish shakllari, intensivlik kabi.
Agressiyaning maqsadi bu jabrlanuvchiga haqiqiy azob (zarar) yetkazish (dushmanlik tajovuzi) yoki tajovuzni boshqa maqsadga erishish yoʻli sifatida ishlatish (instrumental tajovuz) boʻlishi mumkin.
Agressiyani tashqi obyektlarga (odamlar yoki narsalar) yoki oʻz ustida (tana yoki shaxs) yonaltirish mumkin. Boshqa odamlarga qaratilgan tajovuz jamiyat uchun alohida xavf tugʻdiradi. A. Bandura va R. Uolters buni gʻayriijtimoiy tajovuz deb ataydilar va uni ijtimoiy buzgʻunchi xususiyatga ega boʻlgan, boshqa shaxsga yoki mulkka zarar yetkazilishi mumkin boʻlgan harakatlar bilan bogʻlaydilar va bu qilmishlar qonun bilan jazolanishi shart emas.
Agressiya turli xil shakllarda boʻladi – aniq yoki yashirin.
“Agressiya” atamasi odatda buzgʻunchi niyatlarni ifodalash uchun ishlatilinishiga qaramay, u koʻproq ijobiy koʻrinishlarga, masalan, faollik, oʻzini oʻzi tasdiqlash, raqobat, sportdagi yutuqlarga intilish va boshqalarga tatbiq etiladi.
Agressiyaning eng keng tarqalgan koʻrinishlari nizo, tuhmat, bosim, majburlash, salbiy baholash, tahdid yoki jismoniy kuch ishlatishdir. Agressiyaning yashirin shakllari aloqalardan qochish, birovga zarar yetkazish, oʻziga zarar yetkazish va oʻz joniga qasd qilish maqsadida harakatsizlik qilishda namoyon boʻladi. Agressiyaning ichki koʻrinishlari gʻoyalar, fantaziyalar, affektlar boʻlishi mumkin. Masalan, odam kimgadir nisbatan zoʻravonlik qilish gʻoyasini oʻzida mujassamlashtirishi mumkin, u jinoyatchi sifatida faqat oʻz xayollari bilan shugʻullanishi yoki kuchli taʼsirni boshdan kechirishi mumkin.
Agressiv harakat turli xil tajovuzkor affektlar, masalan, qoʻzgʻatish xususiyati, hasad, jirkanish, gʻazab, murosasizlik, jahl va nafrat kabi oʻzini namoyon qilishi mumkin.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Agressiya, tazyiq va zoʻravonlik yuzaga kelganda oʻzini qanday tutish kerak? Agressiyaga nisbatan individ tiplari va ularni sharhlash
|
