|
Agressiv xatti-harakatlar turli shakllarda boʻlishi mumkin
|
| bet | 56/74 | | Sana | 29.01.2024 | | Hajmi | 2,57 Mb. | | #148139 |
Bog'liq ------------ LOTIN Professional ta---limda Yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash (1)Agressiv xatti-harakatlar turli shakllarda boʻlishi mumkin:
vaziyatli tajovuzkor reaksiyalar (aniq vaziyatga qisqa muddatli reaksiya shaklida);
passiv tajovuzkor xatti-harakatlar (harakatsizlik yoki biror narsa qilishni rad etish shaklida);
faol tajovuzkor xatti-harakatlar (buzgʻunchi yoki zoʻravonlik harakatlari shaklida).
Agressiv xulq-atvorning yetakchi belgilarini quyidagi koʻrinishlar deb hisoblash mumkin:
odamlar ustidan hukmronlik qilish va ulardan oʻz maqsadlari uchun foydalanish istagi;
halokatga moyillik;
atrofdagilarga zarar yetkazish niyati;
zoʻravonlikka moyillik (ogʻriq keltirish).
Agressiv-asosial xatti-harakatlar majburiy ravishda zoʻravonlikni oʻz ichiga oladi – ogʻriq keltiradigan ogʻzaki yoki jismoniy harakatlardir. Bu, qoida tariqasida, tajovuzkorning salbiy his-tuygʻulari (gʻazab, sadistik zavq, befarqlik) fonida yuzaga keladi va oʻz navbatida, jabrlanuvchining salbiy tajribasini (qoʻrquv, tahqirlash) keltirib chiqaradi. Bu xatti-harakatlar tajovuzkor motivlar bilan yonaltirilgan – yoʻq qilish, foydalanish, zarar yetkazish kabidir. Kognitiv darajada, bunday xatti-harakatlarning toʻgʻriligini tasdiqlovchi munosabatlar (xayollar, afsonalar, eʼtiqodlar) tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi39.
Agressiv xatti-harakatlarning namoyon boʻlishiga qanday omillar taʼsir qiladi?
Shaxsning tajovuzkor xatti-harakatini keltirib chiqaradigan yoki qoʻllab-quvvatlovchi omillar:
Agressiv xatti-harakatlarning tabiati koʻp jihatdan insonning yosh xususiyatlari bilan belgilanadi. Juda erta yoshda bolalarda tajovuzkorlik namoyon boʻladi: agar ular tez-tez, baland ovozda va talabchan yigʻlasa; agar ularga tabassum etishmasa; agar ular bilan aloqa qilinmasa. Maʼlumki, yosh bolalar oʻz onalarining mehrini saqlab qolishni xohlab, yangi tugʻilgan ukasi yoki singlisiga nisbatan shafqatsiz munosabatda boʻlishadi. Bolalar bogʻchasining talablariga moslashgan holda, bolalar ismlarni chaqirishlari, chimchilashlari, tupurishlari, jang qilishlari, tishlashlari va hatto yeyilmaydigan narsalarni yeyishlari mumkin.
|
| |
