|
O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika institutiBog'liq “SAN’AT, TIL VA MADANIYAT MASALALARINI ILMIY O’RGANISHDA FAN VABirinchi sinf
o‘quvchisining ovoz diapazoni mi 1-oktava sol, 1-
oktava fa oralig‘ida kuzatiladi. Shuning uchun tanlanadigan ijro repertuari
aynan ushbu ijro diapazoni chegarasida bo‘lishi juda muhim sanaladi.
Ikkinchi sinf
o‘quvchilarining kuylash diapazoni ancha kengaygan
bo‘lib , ijro jarayonida ularning ovozi asosan mi 1-oktava, si 1-oktava
oralig‘ida yorqin jaranglaydi. Bu tovush boylamlarining imkoniyatlari
orqali belgilanadi, ya’ni tovush boylamlari hali ancha ingichka, yupqa va
qisqa bo‘ladi. Bu esa musiqa mashg‘ulotlarida, dars jarayonida
o‘quvchilarning ovozini zo‘riqtirmasdan, yengil va yorqin ijro etishiga
erishish bilan bog‘liqdir. Tovush tembri ijro etiladigan qo‘shiq xarakteriga
ko‘ra jilovlanib, o‘zgarib boradi. Ikkinchi sinf yil oxirlariga qadar ba’zi
bolalarda kichik oktavaning si, lya tovushlari, ba’zilarida esa ikkinchi
oktava mi tovushi ham chiroyli yangraydigan bo‘lib qoladi.
Uchinchi sinfda
deyarli barcha o‘quvchilarning ovozi do 1-oktava, re
2-oktava diapazoniga tenglashib qoladi, ba’zilarda yuqori ovoz ikkinchi
oktava mi tovushigacha chiqib qoladi. Ayrim o‘quvchilardagi tez jismoniy
o‘sish ulardagi kuylash ovozining ham tez yetilishiga shart sharoit
yaratadi.
7-10 yoshdagi bolalarning ovozi keng bo‘ladi. Ular ijrosida asosan
mp
va
mf
singari dinamik belgilarni keng qo‘llash samarali natijalarga olib
keladi. Ovoz diapazonining barcha chegaralarida o‘quvchilardan yorqin
ovoz tembrini, yoqimli va chiroyli ijroni talab qilish noo‘rindir. Bunga
misol tariqasida aytish mumkinki, ovoz diapazonining pastki chegarasida
baland kuylash va aksincha, yuqori nuqtalarda past kuylashni talab qilish
ular ovozining xastalanishiga olib kelishi mumkin. Ovozning sifatli
jaranglashi faqat ovoz diapazonining o‘rta chegaralarida
To‘rtinchi sinf
o‘quvchilari ijrosida pastki va yuqori diapazonda
ovozlarning xarakterli jihatlari sezila boshlaydi. Bu ko‘krakdan nafas olish
orqali kuylashda ayniqsa yaqqol namoyon bo‘ladi. Ular ovozi ustida
muntazam, rejali tarzda ish olib borilsa, bolalar ovozi mustahkamlanadi va
rivojlanadi.
Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, agar o‘rta umumta’lim
maktablarida 1-4 boshlang‘ich sinfgacha bo‘lgan o‘quvchilari bilan “Bolalar
xori to‘garaklarini” tashkil etilsa ularning salohiyati,dunyoqarashi
musiqaga bo‘lgan qiziqishi oshadi va O‘zbekiston Respublikasi Davlat
madhiyasini kabi yurtni madh etuvchi xor asarlarini yanada baralla ijro
etilishiga zamin yaratadi. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining
boshlang‘ich sinflarida xor to‘garaklarini tashkil etish,o‘quvchilarni kichik
117
maktab
yoshidan boshlab
musiqaga bo‘lgan mehr-muhabbatini,
qiziqishini, shakllantirishga ularda musiqa san’atimizga nisbatan ijobiy
tasavvurlarni rivojlantirishga ko‘maklashadi.
|
| |
