82
Bola bilan pedagogik o‘zaro munosabatlarning dastlabki bosqichlari
axborot almashinuvida
teng huquqli ishtirokchi uchun potensialning yo‘qligi bilan ajralib turadi, chunki bola buning uchun
yetarli bilimga ega emas. O‘qituvchi bilimlarning ta’lim dasturiga kiritilgan inson tajribasining
tashuvchisidir. Lekin bu o‘qituvchining dastlabki bosqichdagi muloqoti bir tomonlama jarayon
degani emas. Hozirgi vaqtda talabalarga faqat ma’lumot berishning o‘zi yetarli emas.
O‘quvchilarning bilimlarni o‘zlashtirishga qaratilgan harakatlarini faollashtirish kerak.
Bolalar tomonidan kerakli ma’lumotlarni mustaqil ravishda topishga, shuningdek, undan turli
sharoitlarda foydalanishga yordam beradigan faol o‘qitish usullari alohida ahamiyatga ega. Katta
hajmdagi ma’lumotlarni o‘zlashtirgan va ular bilan ishlash qobiliyatini
rivojlantirgan talabalar
muloqotga katta hissa qo‘shib, ta’lim muloqotining teng huquqli ishtirokchilariga aylanadilar.
Ibtidoiy tuzum davridan boshlab, kishilar ma’lum ijtimoiy munosabatlar asosida bir-birlari
bilan aloqa qila boshlaganlar. Muloqot insonning mehnat faoliyatida eng muhim soha hisoblangan.
Boshqacha aytganda, muloqot inson faoliyatining ruhiy hamda ma’naviy
asosi natijasida
yuzaga kelayotgan ijtimoiy extiyojlar bilan birgalikda namoyon bo‘ladi.
Shaxslar faoliyatining motivatsiyasining asosi sifatida yuzaga chiqayotgan extiyoj, manfaat,
manfaatdorlik kabi ijtimoiy-iqtisodiy omillar ma’lum ma’noda ularni maqsadli uy-fikrlari,
istaklarini yuzaga chiqishga ham sabab bo‘ladi.
Shaxslararo munosabatlarni, muloqot madaniyatini qay darajada shakllanishiga ham sezilarli
ta’sir o‘tkazadi.
Binobarin, muloqot odamlar orasida amalga oshiriladigan faoliyatlar ichida yetakchi o‘rin
egallab, u insondagi eng muhim extiyojlarni jamiyatda yashash va o‘zini shaxs deb hisoblash bilan
bog‘liq ehtiyojni qondiradi. Shuning uchun ham uning har bir inson uchun ahamiyati kattadir.
Muloqot odamlarning birgalikdagi faoliyatlari, ehtiyojlaridan kelib chiqadigan
turli faolliklari
mobaynida bir-biri bilan o‘zaro munosabatlarga kirishish jarayonidir.
Har bir shaxsning jamiyatda ado etadigan faoliyatlari o‘zaro munosabat va ta’sir shakllarini
o‘z ichiga oladi. Chunki har qanday ish avvalo odamlarning bir-birlari bilan til topishishni, bir-
birlariga turli xil ma’lumotlarni o‘zatishni, fikr almashinuvi kabi murakkab hamkorlikni talab etadi.
Shuning uchun ham har bir shaxsning jamiyatda tutgan o‘rni, ishlarining muvaffaqqiyati, obro‘si
uning muloqotga kirisha olish qobiliyati bilan bevosita bog‘liqdir. Bir qarashda osonga o‘xshagan
shaxslararo muloqot jarayoni aslida juda murakkab bo‘lib, unga odam hayoti davomida o‘rganib
boradi. Muloqotning psixologik jihatdan murakkab ekanligi
haqida taniqli psixolog
