|
O‘zbekiston respublikasi oliy ta’limBog'liq 65682317b2659 O\'QUV QO\'LLANMA SUNGISI 2003 doc 15 03 2Abu Nasr Forobiy
o‘z asarlarida, har bir kishi jamiyatga, davlatga munosib inson bo‘lishi
uchun ta’lim va tarbiya olishi lozim deb hisoblaydi. Yoshlarga ta’lim va tarbiya beradigan ustoz
shogirdiga nisbatan juda qattiq zug‘um qilishga intilmasligi, shuningdek, haddan tashqari ko‘p yon
berishga ham intilmasligi lozim. Chunki ortiqcha zug‘um shogirdda ustozga nisbatan nafrat
uyg‘otadi, bordi-yu, shogird ustozining juda yumshoqligini payqab qolsa, bu hol ustozni mensi-
maslikka va u beradigan bilimdan sovishga olib keladi.
Musulmon maktablarida ishlaydigan kishilardan ziyrak, aqlli va axloqli bo‘lish talab etilgan.
Xalq aqlli kishilarni dono deb atagan.
Forobiyning ko‘rsatishicha, aqlli kishi – o‘tkir zehnli, idrokli, fazilatli bo‘lishi, o‘zining
qobiliyati va idrokini yaxshi ishlarga yo‘naltirishi, yomon ishlardan o‘zini yaxshi ishlarga yo‘nal-
tirishi, yomon ishlardan o‘zini saqlashi lozim.
Forobiy “Aql to‘g‘risida”gi risolasida o‘zida un ikki xislatni birlashtirgan kishinigina axloqli
odam deb hisoblaydi.
Abu Ali ibn Sinoning fikricha
, tarbiya yagona jarayon bo‘lib, yoshlarga aqliy, jismoniy,
nafosat, axloqiy tarbiya berishni, xunar o‘rgatishni nazarda tutadi.
Bolaga ta’lim-tarbiya berish uchun saxovatli, dono, iymonli, axloqiy va aqliy tarbiya
usullarini yaxshi biladigan, irodasi kuchli muallim-tarbiyachini tanlash zarur. Muallim sog‘lom,
pok, xalol, xushmuomala kishi bo‘lmog‘i lozim, deydi.
Kaykovus “Qobusnoma”da
bolalarga hunar va kasb o‘rgatmoq to‘g‘risida farzandiga qilgan
nasixatida ota-onaning va muallimlarning bolaga muomala-munosabati masalasiga ham to‘xtaladi.
113
Chunonchi, u ota-ona o‘z bolasiga ilm va axloqiy fazilatlarni singdirish uchun bolani muallim
qo‘li bilan jazolashi mumkinligini o‘qtiradi. “O‘z qo‘ling bilan muallimlarning tayog‘i bilan
qurqutgil, bolalarga muallimlar adab bermasunlar, toki sendan o‘g‘lingning ko‘nglidagina
qolmasun”.
|
| |
