tadqiqotlarda izolyasiya, ya’ni odamni yolg‘izlatib qo‘yishning uning ruhiyatiga
ta’siri o‘rganilgan. Masalan, uzoq vaqt termokamerada bo‘lgan odamda idrok,
tafakkur, xotira, xissiy xolatlarning buzilishi qayd etilgan.
Lekin ataylab emas,
taqdir taqozosi bilan yolg‘izlikka mahkum etilgan odamlarning maqsadli
faoliyatlar bilan o‘zlarini band etishlari u qadar katta salbiy o‘zgarishlarga olib
kelmasligini ham olimlar o‘rganishgan. Lekin baribir har qanday yolg‘izlik va
muloqotning etishmasligi odamda muvozanatsizlik, xissiyotga beriluvchanlik,
xadiksirash, havotirlanish, o‘ziga ishonchsizlik, qayg‘u,
tashvish xislarini keltirib
chiqaradi. SHunisi qiziqki, yolg‘izlikka mahkum bo‘lganlar ma’lum vaqt o‘tgach
ovoz chiqarib, gapira boshlasharkan. Bu avval biror ko‘rgan yoki his qilayotgan
narsasi xususidagi gaplar bo‘lsa, keyinchalik nimagadir
qarab gapiraverish
ehtiyoji paydo bo‘lar ekan. Masalan, M.Sifr degan olim ilmiy maqsadlarini amalga
oshirish uchun 63 kun g‘or ichida yashagan ekan. Uning keyinchalik yozishicha,
bir necha kun o‘tgach, u turgan erda bir o‘rgimchakni ushlab oladi va u bilan
dialog boshlanadi. “Biz, deb yozadi u shu hayotsiz g‘or ichidagi tanho tirik
mavjudotlar edik. Men o‘rgimchak bilan gaplasha boshladim, uning taqdiri uchun
qayg‘ura boshladim...”
SHunday qilib, muloqot odamlarning jamiyatda o‘zaro
hamkorlikdagi
faoliyatlarining ichki psixologik mexanizmini tashkil etadi qolaversa, hozirgi yangi
demokratik munosabatlar sharoitida turli ishlab chiqarish qarorlarini yakka tartibda
emas, balki kollegial - birgalikda chiqarish ehtiyoji paydo bo‘lganligini hisobga
olsak, odamlarning muomala madaniyati va muloqot texnikasi mehnat unumdorligi
va samaradorlikning muhim omillaridandir.
