|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligiBog'liq 20.Mahsulotlar sifatini standartlashtirish va metrologiya asoslariMisollar: 2.3 sm
3
= 2.3 (sm)
3
= 2.3 (10
–2
m)
3
= 2.3 × 10–6 m
3
;
1 sm
–1
= 1 (sm)
–1
= 1 (10
–2
m)
–1
= 102 m
–1
= 100 m
−1
;
1 V/sm = (1 V)/(10
–2
m) = 102 V/m = 100 V/m ;
5000 mks
−1
= 5000 (mks)
−1
= 5000 (10
−6
s)
−1
= 5×109 s
−1
.
Huddi shuningdek, old qo‘shimchalarning nomlari ham, nazarda
tutilayotgan birlik nomi bilan birgalikda qo‘shib yoziladi va ular o‘zaro
ajralmasdirlar.
Ya’ni, masalan, millimetr, mikropaskal va meganyuton kabilar –
alohida so‘z tarzida emas, aynan bitta so‘z shaklida ifodalanadi.
Old qo‘shimchalarning belgilaridan foydalanishda, ikki yoki undan
ortiq old qo‘shimchaning belgisini o‘zaro birlashtib ishlatish mumkin
emas. Bu qoida shuningdek, old qo‘shimchalaring nomlariga ham
taaluqlidir.
Old qo‘shimchalarning belgilari yakka holda qo‘llanishi, yoki, bir (1
raqami) birligiga nisbatan ishlatilishi mumkin emas. Huddi shuningdek,
old qo‘shimchalrning nomlari ham bir birligiga va 1 soniga nisbatan
qo‘llanilishi mumkin emas.
Old qo‘shimchalar va ularning belgilari, SI tarkibiga kirmaydigan
(5-bo‘libga qarang) birliklarning aksari bilan birga qo‘llaniladi, biroq,
ular hech qachob vaqt o‘lchov birliklari: daqiqa, daq; soat, soat; soniya,
s; kun; k lar bilan birgalikda ishlatilmaydi. Biroq, astronom olimlar, juda
kichik burchaklarni o‘lchash va ifodalash uchun, millisekund1, mas; va
mikrosekund, mkas.
Kilogramm.SI ning asosiy birliklari ichida faqatgina kilogramm,
tarixiy sabablarga ko‘ra nomi old qo‘shimcha bilan birga keluvchi
yagona birlikdir. Massa birligi uchun o‘nli karrali va ulushli old
qo‘shimchalar, «gramm» birligi nomiga va «g» belgisiga old
qo‘shimchalarni qo‘shib yozish orqali shakllantiriladi (O‘TXQ 1967,
Tavsiyanoma-2, PV, 35, 29 va Metrologia, 1968, 4, 45).
|
| |
