50
aynan ushbu tizimdan foydalanish tavsiya etiladi. SI ning asosiy va
maxsus nomga ega bo‘lgan va boshqa
hosilaviy birliklari bilan
birgalikda, fizik kattaliklarning qiymatlarini o‘zaro o‘girishda,
tenglamalarda
alohida
koeffitsiyentlardan
foydalanishni
taqozo
etmaydigan, foydalanish uchun amaliy qulay bo‘lgan muhim kogerent
tizimdir. SI – dunyo bo‘yicha tan olingan yagona tizim bo‘lganligi
tufayli, undan xalqaro muzokaralarda foydalanish ham katta ahamiyatga
egadir. Oxir oqibat, bu tizim, agar
undan hamma birdek foydalansa,
keyingi avlodlar uchun ilm-fan va texnologiyalarni oson o‘zlashtirishga
katta yordam berishi aniq.
Shunga qaramay, SI tarkibiga kirmaydigan yana ko‘plab birliklar
mavjudki, uzoq yillardan buyon, fan-texnikada va tijoriy adabiyotlarda
ulardan foydalanish davom etib kelmoqda.
SI tarkibiga kirmaydigan
ayrim birliklar, ilmiy adabiyotlar orqali o‘rnatilgan tarixiy ahamiyatga
egadirlar. SI ga kirmaydigan ba’zi boshqa birliklar, masalan, vaqt, yoki,
burchak birliklari singarilar, qadim-qadimdan
beri insoniyat ongi va
madaniyatiga mustahkam o‘rnashib qolgan bo‘lib, insoniyat ulardan
foydalanishda uzoq kelajakda ham davom etishi katta ehtimol. Ayrim
olimlarda, o‘z ilmiy faoliyatlari nuqtai nazaridan amaliy afzalliklarga ega
bo‘lgan, lekin, SI ga taalluqli bo‘lmagan birliklarni qo‘llashda erkin
ixtiyor bo‘lishi tabiiy hol.
Misol uchun, elektromagnit nazariya, kvant
elektrodinamikasi, nisbiylik kabi sohalarda,
SGS-Gauss tizimi
birliklaridan foydalanish qulayroqdir. Shularni e’tiborga olib, quyida, SI
ga kirmaydigan, o‘zga tizimlardagi birliklardan, ayrim eng muhimlarini
keltrib o‘tamiz. Ulardan foydalanilayotganda shuni yodda tutish kerakki,
mazkur tizimlarda, SI tizimining afzalliklari mavjud emas.
Ushbu risolada, SI ga kirmaydigan birliklar haqida to‘xtalib o‘tilishi,
amaliyotda, SI ga taalluqli bo‘lmagan
birliklardan foydalanishni
ma’qullash tarzida qabul qilinmasligi kerak. Yuqorida sanab o‘tilgan
ko‘plab sabablarga ko‘ra, SI birliklari, asosiy birliklar sifatida
qo‘llanilishi maqsadga muvofiqdir. Shuningdek,
SI ga kirmaydigan
birliklar va SI birliklarini o‘zaro kombinatsiyalar bilan qo‘llash, ulardan
tarkibiy qismlar yasash ham tavsiya etilmaydi; bunda ham SI ning
amaliy afzalliklaridan mosuvo bo‘lish mumkin. Umuman olganda, 2.10,
2.11, 2,12-jadvallarda keltirib o‘tilgan, SI tizimiga kirmaydigan
birliklardan
foydalanilganida, ularni, mos keluvchi SI birliklari nuqtai
nazaridan aniqlashtirib olish yaxshi amaliy samaralar beradi.
