34
ning bosim modulyatori orqali tormoz mexanizmi
yordamida shataksirayotgan
g„ildirakni tormozlashtirishdan iborat (1.15-rasm). Tizimni boshqarayotgan
EBB –
elektron boshqarish bloki - mikroprotsessor(kompyuter) har bir g„ildirakning
aylanish chastotasi to„g„risida g„ildiraklardagi datchiklar va tezlanish datchigidan
ma'lumotlar oladi.
1.15- rasm. Shataksirashga qarshi tizimning (ASR, TCS) tarkibiy sxemasi: G„D-
g„ildirak datchiklari; TD-tezlik datchigi; TlD-tezlanish datchigi; DD-drossel holati
datchigi; EBB-elektron boshqarish bloki
Datchiklar signallari yetakchi g„ildiraklarda shataksirash boshlanayotganini
ko„rsatishi bilan kompyuter dvigatel quvvatini kamaytirish haqida qaror qabul
qiladi va unga gaz pedaliga bo„layotgan ta'sir darajasini pasaytirishga o„xshash
ta'sir o„tkazadi, bunda g„ildiraklarning shataksirashi
oshgan sari gazni tashlab
yuborish darajasi mos ravishda kuchliroq bo„ladi.
Elektron boshqarish bloke (EBB) g„ildiraklar aylanish chastotasi farqidan
shataksirashni aniqlaydi,
yonilg„i ta'minoti holati bo„yicha burovchi momentni
baholaydi. Qo„shimcha ravishda avtomobil tezlanishi
va tezligini aniqlaydi,
boshqaruv bloki maxsus uzel orqali yonilg„i ta'minotini kamaytirishga topshiriq
ishlab chiqadi, avtomatik transmissiya EBB bosim modulyatori orqali tormoz
konturida bosimni oshirish orqali shataksirayotgan g„ildirakni tormozlanishiga va
avtomatik transmissiya mavjud bo„lganda uning ish rejimini o„zgartirishga
topshiriq beradi. EBB tizimi harakatlanish sharoitlariga qarab oldingi va orqa
35
g„ildiraklar orasida tormoz kuchini optimal
taqsimlash uchun ABTTdan
foydalanadi.
Undan tashqari, burilayotganda tormozlashda chap va o„ng g„ildiraklar
orasida tormozlash kuchini taqsimlashni EBB nazorat qilib, avtomobil
boshqariluvchanligini
saqlashda
yordam
beradi.
Shoshilinch
tormozlash
kuchaytirgichining asosiy vazifasi – shoshilinch tormozlashda
haydovchi pedalga
yetarlicha kuch bilan bosa olmagan holda qo„shimcha tormoz kuchini yaratish
bo„ladi. Kuchaytirgich avtomobil tormozlanish quvvatini oshiradi. Yo„lsizlik
bo„ylab harakatlanganda bu funksiya dvigatelning burovchi momentini
kamaytiradi, buksovka qilayotgan g„ildirak tormozining gidroyuritmasida bosimni
oshiradi va bekorga sarflanayotgan tortish kuchini ishqalanishni oshiruvchi
differensial yordamida qolgan g„ildiraklar orasida taqsimlaydi. Natijada og„ir yo„l
sharoitlarida avtomobilning o„tuvchanligi ortadi.
