Buyum va detal konstruksiyasini texnologiyaviyligini taxlili va

30 
-murakkab, o„ziga xos konstruksiyadagi, turli nomdagi detallarni kam va bir 
nomdagi detallarni ko„p ishlatish; 
-butun buyumni tayyorlash va detallarga mexanik ishlov berishda mehnat sarfi 
va tannarxni pasaytirish uchun ishlov berilishi qulay bo„lgan yuzalarga ega bo„lgan 
detallarni yaratish; 
-detallarda asoslash uchun qulay yuzalarni bo„lishi; 
-detallar uchun tayyorlamalarni olishni eng muqobil usulini tanlash; 
-o„zaroalmashuvchan detallar tayyorlash orqali yig„ishdagi qo„shimcha 
chilangarlik-qayta sozlash ishlarini to„liq bartaraf etish yoki kamaytirish. 
-yig„ish jarayonini soddalashtirish. 
1.2-jadvalda konstruksiyalarni texnologiyaviyligi tahlil etish misol tariqasida 
keltirilgan. Konstruksiyalar va texnologik talablar: 
Tayyorlamani olish usulini tanlash.
Konstruktor mavjud standartlar bo„yicha 
tayyorlamaning materiali, uning markasini, shuningdek kerakli termik ishlov berishni 
tayinlaydi. Detallarni mashinada ishlash sharoitini hisobga olib, konstruktor dastlabki 
tayyorlama olishni maqbul usulini (quyma o„rniga bolg„alash, prokat o„rniga 
bolg„alash) ko„rsatishi mumkin, bu ma‟lumotlar asosida texnolog tayyorlama olishni 
aniq bir usulini tanlaydi. Usul tanlashda qo„yidagilarga e‟tibor qilinadi: 
-tayyorlama materialini texnologik tasnifi, ya‟ni uning quyuluvchanlik xosasi va 
bosim ostida ishlov berishda plastik deformatsiyalana olish qobiliyati, qo„llash 
natijasida olinadigan tayyorlama materialining tuzilmaviy o„zgarishi (bolg„alashda 
tolalarni joylashishi, quymada donalarni kattaligi va boshqalar); 
-tayyorlaman konsruktiv shakli va o„lchamlari;
-tayyorlama tayyorlashda talab qilingan aniqlik, uning yuza sifati va 
g„adir-budurligi, ishlab chiqarish dasturi va u dasturni bajarilishi uchun berilgan 
muddat. 

31 
5.1-jadval 
Konstruksiyalar va texnologik talablar 
№ 
Asosiy 
texnologik 
talablar 
Konstruksiya 
Texnologiyabop 
konstruksiya 
afzalligi 
Notexnologiy
aviy-ligi 
Texnologiyavi
yligi 
1 
Ishlovber
iladiganyuzal
arniyaxlit 
qilish 
tavsiyaetilma
ydi 
1.Ishlovberishv
aqtivaasbobsarfikam
ayadi 
2.Ishlovberisha
niqligivatozaligiosh
adi 
2 
Ishlovber
iladiganyuzal
arni bir xil 
balandlikda 
joylashtirish 
kerak 
1.Unumdor 
ishlov berish usulini 
qo„llash mumkin 
bo„ladi 
2.Nazoratni 
soddalashtiradi
3 
Pog„anal
i 
teshiklarda 
nisbatan aniq 
pog„anani 
ochiq 
qilish 
tavsiya etiladi 
1. Ishlov 
berishni mehnat 
sarfini kamayadi
2.Ishlov berishni va 
asbob 
konstruksiyasi 
soddalashadi 
4 
Kesuvchi 
asbobni erkin 
kirishi va 
chiqishi 
imkoniyati 
1. Asbobni 
sinishdan saqlanadi. 
2.Unumdorlik ortadi 
Tayyorlama tayyorlash usulini tanlashga shuningdek qo„shimcha ravishda 
qo„yidagilar ta‟sir qiladi: 
-texnologik vositani tayyorlash vaqti (shtamplarni, modellarni, pres qoliplarni va 
boshqalarni tayyorlash); 
-tegishli texnologik jixozni mavjudligi va jarayonni xoxlagan darajada 
avtomatlashtirish.

32 
Tanlangan usul detalni tayyorlashda eng kam tannarxni ta‟minlashi kerak, ya‟ni 
materialga, tayyorlama tayyorlashga va keyingi mexanik ishlov berishga sarflangan
xarajat yuklama xarajatlar bilan birga minimal bo„lishi kerak. 
Tayyorlamani tayyorlash aniqligini oshishi va uning shaklini tayyor detal 
konfiguratsiyasiga yaqinlashishi bilan mexanik ishlov berishni solishtirma salmog„i 
keskin pasayadi. Lekin tayyorlama olish uchun vositaga ketgan xarajat iqtisodiy 
qoplamasligi sababli hamma usullar ham foyda keltiradigan bo„lavermaydi. 

Download 8,1 Mb.